Home > Sami o sobie > З Бельска родам

З Бельска родам

На беларускім Палессі, дваццаць кіламетраў на поўдзень ад Кобрына, непадалёк мястэчка Дывін знаходзіцца вялікае сяло Бельск. Тут працуе Бельская базавая школа і Бельскі дом культуры. У сяле больш дзесяці вуліц, пры якіх пражывае каля 600 чалавек. Большасць з іх, гэта прыхаджане мясцовай Ілінскай царквы, пасвячанай у 2006 годзе. Раней жыхары Бельска хадзілі маліцца ў суседнюю вёску Навасёлкі, дзе знаходзіцца старадаўняя, драўляная Міхайлаўская царква.

Настаяцелем і будаўніком царквы ў Бельску з’яляецца а. Міхаіл Заруба, радавіты бяльчанін. Ягоны брат Валерый таксама свяшчэннік – служыць у непадалёкім Вярхлессі. Іхны бацька – а. Іаан Заруба, з’яўляецца з чаргі настаяцелем прыхода св. Панцелеймана ў Дарапіевічах, распаложаных за чатыры кіламетры ад Бельска. Усе бацюшкі з роду Зарубаў жывуць побач сябе, у роднай вёсцы ды займаюцца яшчэ земляробствам.
Бяльчане любяць сваю вёску, раскінутую сярод палескіх балот. Выхадцы з’язджаюцца тут асабліва шматлюдна ў дзень прастольнага свята св. Прарока Божага Іліі. Прыбывае тады ў роднае сяло і Марыя Кірылюк, якая на штодзень жыве ў падкобрынскай вёсцы Камень Шляхецкі, пры камуністах перайменаванай на Акцябр.
Нарадзілася Марыя 18 лютага 1940 года у сям’і Андрэя і Ганны Ярашукоў. Заходняе Палессе знаходзілася тады ў складзе Савецкай Беларусі. Пра гэты час Марыя Кірылюк піша ў сваіх успамінах: “Далёкі 1940 год быў для беларусаў трывожным і цяжкім. Беднасць, прадчуванне блізкай пагрозы вайны. Палітычны тэрор азмрочвалі жыццё, трымалі людзей у нейкай напружанасці. Блыталі планы. Разрушалі надзеі”.
Дзяцінства Марыі выпала на час нямецкай акупацыі і пасляваенны савецкі лад, з яго прымусовай калектывізацыяй, знявагай чалавека і ганеннямі на Царкву. Але бяльчане ўмелі ў гэты складаны час захаваць сваю годнасць, а сям’я Ярашукоў давала добры прыклад іншым. Апрача Марыі, бацькі гадавалі яшчэ чацвёра дзетак: Колю, Івана, Веру і Насцю. Іх дом быў адкрыты – на вечарынкі да Ярашукоў сходзіліся суседзі і знаёмыя. Коля з Іванам гралі на гармоніках, а дзяўчаты прыгожа спявалі.


Паненка Марыя ўжо тады пісала вершы, была здольнаю і хацела вучыцца. Пасля заканчэння сярэдняй школы ў Дывіне паступіла ў Брэсцкі педагагічны інстытут. Першаю працаю было настаўнічанне ў Валовелі каля Драгічына, дзе вучыў таксама Іван Заруба, будучы свяшчэннік. Праз год Марыю перавялі ў Камень Шляхецкі (Акцябр). Тут жа яна пазнаёмілася з мужам і засталася жыць. Дваццаць чатыры гады была дырэктарам мясцовай школы, шмат часу прысвячаючы культурнай і грамадскай дзейнасці. Стварыла хор, які налічваў каля 75 чалавек. Будучы дэпутатам і старастаю вёскі, задбала пра пабудову Дому культуры, тэлефанізацыю і газіфікацыю сяла.
Любоў да малой бацькаўшчыны перадала Марыя Кірылюк дзецям і ўнукам. Дачка Іна Сахарчук музыкант і педагог, працуе ў школе, дзе займаецца фальклорам і краязнаўствам. Збірае матэрыялы па гісторыі Каменя Шляхецкага. Яе дачка Юлія, адораная выдатным, традыцыйным голасам, выпускніца Універсітэту культуры і мастацтва ў Мінску. Сын Марыі Віктар таксама займаецца музыкай.
Марыя Кірылюк выдатная ка-равайніца. Яе выпечкі ведаюць ва ўсім Палессі. Караваі гэтыя бываюць традыцыйныя, пшанічна – дражджовыя, з гускамі і шышкамі з паперы, за-мацаванымі на рагалінах. Але рыхтуе іх таксама з рознаколернай крэмавай масы, што дае магчымасць пафантазіраваць. Хто пабываў у ліпеню 2012 года на свяце 100-гаддзя царквы ў Такарах, памятае напэўна каравай, які Марыя Кірылюк уручыла Мітрапаліту Саве. Прыбыла яна тады на Падляшша з фальклорнымі калектывамі з Кобрыншчыны, сярод якіх былі і “Панёвы” з Каменя Шляхецкага. Калектыў прывёз тады з сабою ахвярны крыж, які быў пастаўлены на Святой Гары Грабарцы.

Не так даўно Марыя Кірылюк адсвяткавала свой 80-гадовы юбілей. З гэтай нагоды, ўсіх паклоннікаў свайго таланту, парадавала яна новым зборнікам паэзіі пад загалоўкам “Вясёлка жыцця”. На змест кніжкі злажылася больш за 200 твораў. Гэта лірыка, пісаная на беларускай і расійскай літаратурных мовах, а таксама на палескай мове Кобрыншчыны. Ёсць тут і прыгожыя вершаваныя казкі.
Некаторыя вершы Марыі Кі-рылюк, пакладзеныя пад музыку, сталі ўжо народнымі песнямі. Прыкладам гэтаму песня – ма-літва “Покров Богородіцы”:

ПОКРОВ БОГОРОДIЦЫ (пісня)
Богородiцэ, Богородiцэ,
Ты надiя моя i любов.
Ты возьмi мэнэ, Богородiцэ,
Под святый, благодатный покров.

I Жыровыцку i Владiмырску,
I Казанскую в сэрцы ношу.
Я i Мiнскую i Почаевску
За грыхы нас простыты прошу.

Мныго есць iкон, образiв Твоiх
Чудотворных, святых, дорогых.
Благодатная ты одна на iх
I Господь найсвятейшiй за всiх.

Мы поклон Тобі свiй прыносымо
I молiтвы своi знов i знов.
I всiм мiром мы тэбэ просымо
Взяты нас под зашчытный Покров.
На палескай, руськай мове Марыя Кірылюк стварыла прыгожы верш пра Беларусаў:

БIЛОРУСЫ
За сарочкы нашы бiлы
I за косы свiтло-русы
Нас так мыло называють:
Працювыты бiлорусы.
А хыба ж ны працювыты?
Головы в платы завыты,
На сорочках вышыванне,
I мырэжка, й натыканне.
Хвартушкы i андаракы
Нашы бабкы – ныборакы
Так любовно выроблялы
I для нас йiх прыхавалы.
Мы йiх зараз одываем
I пiснi для вас спываем
Ныхай знають й нашы дiты
В шчо колысь булы одiты,
Як спывалы, танцювалы,
Про шчо думалы-гадалы,
Як дары зымлi цынылы
I дытэй своiх учылы:
Хочэш шчасце в жызнi маты –
Ны лыныся працюваты.
І на заканчэнне прапануем чытачу байку Марыі Кірылюк пра ганарлівага гусака:

ГУСАК (байка)
Выхваляўся раз гусак,
Што ён вельмi важны:
I прыгожы i дародны,
Дужы i адважны.
Шыю доўгую сагне,
Галавой пакруцiць
Дзе нi з’явiцца, заўжды
Нешта каламуцiць:
Верабей – зусiм малы,
Грак занадта чорны,
Iндзюк брыдкi i тупы,
Певень – не праворны.
Качачка не так iдзе,
Салавей – спявае
Усiх i ўсюды з важным вiдам
Гусак дакарае.
Так i ходзiць дзень пры днi,
Плёткi свае зводзiць,
То кагосцi ўшчыпне,
То камусь пашкодзiць.
То за штосцi дакарае
Бедную гусыню.
Выстаўляе на паказ
Ён сваю гардыню.
Ды тут рыжая лiса
З лесу выбягае,
I каго б тут прыхапiць
Думае – гадае.
Небарака – качачка
Блюхнулася ў рэчку.
Пеўнiк скокнуў на масток
I закукарэкаў.
Верабейка паляцеў –
Памiнай як звалi.
Ды i грак не зявака,
Каб яго кусалi.
А дародны той гусак,
Што так ганарыўся,
Перад рыжаю лiсой
Раптам разгубiўся.
А, папаўся, галубок!
Знай, як выхваляцца!
Я табою, хвастуном,
Буду частавацца!
Трэба ведаць, гусачок,
Перш чым выхваляцца,
Незалiшне навакол
Часам азiрацца.
Людцы добрыя мае,
Прашу прабачэння,
Ды бывае й сярод нас
Гэткае стварэнне.

Марыя Кірылюк аб’ядноўвае сваёю творчасцю Палессе і Падляшша. Ужо самое месца яе нараджэння – Бельск палескі, у гэтым сімвалічнае. Тры гады таму назад Музей малой бацькаўшчыны ў Студзіводах выдаў кнігу з яе вершамі, пад адной вокладкай з творамі Зоі Майстровіч з Рудутаў арлянскай гміны. Гэтыя дзьве незвычайныя жанчыны яднае талант, шчырасць і адкрытасць да іншых людзей.
Педагагічны дар яны шчодра выкарыстоўваюць для дабра сваіх малых бацькаўшчын.

Дарафей Фіонік
фота аўтара

You may also like
Tut można hawaryć pa naszamu
Беларуская гавэнда
Święto pieśni i radości
Powrót Hodiego

Odpowiedz