AUSTRIA Powstanie monaster
O odłożeniu planowanego na 27 czerwca poświęcenia kamienia węgielnego pierwszego greckiego monasteru w Austrii i całej środkowej Europie poinformowała wiedeńska metropolia konstantynopolitańskiego patriarchatu. Monaster zostanie wzniesiony w Sankt Andrä am Zicksee na wschodzie Austrii, przy granicy z Węgrami, na działce przekazanej przez austriackiego rzymskokatolickiego biskupa Ägidiusa Johanna Zsifkovicsa. Nowy termin zapowiadanych z udziałem patriarchy konstantynopolitańskiego Bartłomieja i metropolity Austrii, egzarchy Węgier i Środkowej Europy Arseniusza, a przełożonych z powodu koronawirusa uroczystości nie jest jeszcze znany. W 2014 roku, informując o planach budowy „pierwszego prawosławnego monasteru w Europie Środkowej”, metropolita Arseniusz wyraził nadzieję, że będzie on mostem łączącym Austrię z Grecją i Kościół katolicki z prawosławnym. Patriarcha Bartłomiej otrzymał umowę darowizny ziemi podczas oficjalnej uroczystości w siedzibie katolickiej diecezji Eisenstadt 11 listopada 2014 roku. Biskup Burgenlandu zapewnił, że jego wierni są zadowoleni z tej decyzji, tym bardziej, że opiekunem miasta jest św. Andrzej, którego patriarchat konstantynopolitański uważa za swego założyciela. Na budowę prawosławnego monasteru w Austrii papież Franciszek ofiarował 100 tys. euro. Czek przekazał przewodniczący papieskiej, rady popierania jedności chrześcijan kardynał Kurt Koch. Budowa monasteru rozpocznie się od wzniesienia cerkwi, później powstaną kielje, pokoje gościnne, trapieznaja, pracownia, a także pensjonat.
BIAŁORUŚ Przygotowania do jubileuszu
Pod znakiem żyrowickich jubileuszy, 550-lecia objawienia Żyrowickiej Ikony Matki Bożej, 500-lecia jej powtórnego cudownego odnalezienia i 500-lecia założenia Uspienskiego monasteru w Żyrowicach upływa tegoroczny rok na Białorusi. I choć z powodu koranawirusa jubileuszowe uroczystości nie odbyły się w planowanym na 19-20 maja terminie, przygotowania idą pełną parą. Do monasteru dotarło już dwanaście dzwonów, odlanych w zakładach „Wiera” w Woroneżu dzięki staraniom prezydenta Białorusi Aleksandra Łukaszenki, prezydenta Rosji Władimira Putina, patriarchy moskiewskiego i całej Rusi Kiryła, metropolity mińskiego i zasławskiego Pawła oraz arcybiskupa nowogródzkiego i słonimskiego Gurija. Ich zakup w znacznym stopniu został sfinansowany przez Bank Białorusi. Nowe dzwony, największy o wadze 4200 kg, zostały już zawieszone na tymczasowej dzwonnicy, budowa nowej, 57-metrowej, która stanie się architektoniczną dominantą monasterskiego kompleksu, wkrótce się rozpocznie. Do obitieli dotarł też pomnik męczennika Serafina Żyrowickiego, (1901-1946), który przez niemal dwa lata – od 1935 do 1937 – niósł posługę duszpasterską w Kuraszewie, w trudnym dla tej parafii okresie. Hieromnich Serafin odradzał życie Cerkwi na terenie wschodniej Białorusi po jej zajęciu przez hitlerowców. Nauczał, chrzcił, udzielał ślubów, grzebał zmarłych, a jednocześnie gromadził materiały o prześladowaniach Cerkwi przez władze bolszewickie. Po wkroczeniu wojsk radzieckich został aresztowany i skazany na pięć lat łagrów. Niespełna rok po wyroku zmarł w obozie (obwód gorkowski) męczeńską śmiercią. Oficjalne odsłonięcie sfinansowanego przez żyrowicką wspólnotę pomnika męczennika Serafina odbędzie się 6 września, w dniu modlitewnego wspomnienia świętego. W fundamencie monumentu zostanie umieszczona kapsuła z ziemią z miejsca obozu, w którym został zamęczony. W związku z jubileuszami ukazały się też pozycje książkowe. Wydawnictwo Białoruska Encyklopedia Pietrusia Browki przygotowało encyklopedię poświęconą Żyrowickiej Ikonie i historii żyrowickiego monasteru. Zawiera ona ponad dwieście artykułów, w większości publikowanych po raz pierwszy, ponad dwieście fotografii. Wszystkie teksty są po białorusku, najważniejsze zostały przetłumaczone na rosyjski i angielski. Nakład encyklopedii wynosi 1000 egzemplarzy. Kolejna, związana z jubileuszem, książkowa propozycja to „Źródło łaski: Żyrowicka cudowna ikona Matki Bożej i Żyrowicki Uspienski monaster w latach 1470-1618” protodiakona Pawła Bubnowa, wykładowcy historii cerkwi w Mińskiej Akademii Duchowej. Autor odtwarza etapy życia założyciela pierwszej żyrowickiej cerkwi, Sołtana Aleksandrowicza, znanego w popularnej literaturze jako Aleksander Sołtan, pisze o początkach monasterskiego życia w Żyrowicach, jego wspieraniu przez potomków Sołtana, omawia proces zabrania żyrowickiej obitieli od prawosławnych opiekunów i powstania bazyliańskiej monasterskiej wspólnoty na początku XVII wieku. Książka jest bogato ilustrowana. Jubileusz 500-lecia monasteru upamiętniła także Narodowa Biblioteka Białorusi. – Od dzisiaj dostęp online do archiwum cyfrowego najnowszych badań poświęconych Żyrowicom i białoruskiemu księgoznawstwu jest otwarty dla wszystkich – podkreśla zastępca dyrektora generalnego biblioteki Aleś Susza. – A zawiera ono zapisy wystąpień znanych białoruskich i zagranicznych uczonych, prezentacje, wykłady, dokumentację fotograficzną i inne materiały odsłaniające nieznane dotąd karty naszej przeszłości. Bazę archiwum stanowią materiały tegorocznych, XVI już, Międzynarodowych Czytań Księgoznawczych, poświęconych 500-leciu powstania żyrowickiego monasteru i biblioteki. W tym roku odbyły się one w formie wideokonferencji. Na portalu biblioteki zarejestrowano ponad stu prelegentów z Białorusi, Litwy, Polski, Rosji i Ukrainy. Żyrowicka Ikona Matki Bożej jest najmniejszą z istniejących ikon, reliefowy wizerunek Bogarodzicy z Dzieciątkiem widnieje na kamiennym owalu wielkości dziecięcej dłoni. Ikona objawiła się w 1470 roku w miejscowości Żyrowice na Grodzieńszczyźnie. Pastuszkowie dostrzegli ją na gruszy w lesie należącym do litewskiego prawosławnego wielmoży Aleksandra Sołtana. Możnowładca, do którego odnieśli ikonę, nie potraktował ich opowieści z należną uwagą. Święty wizerunek w kamieniu umieścił w szkatułce, ale następnego dnia już go tam nie znalazł. Gdy historia się powtórzyła, Aleksander Sołtan złożył obietnicę wybudowania na miejscu objawienia cerkwi Bogarodzicy. Obok drewnianej świątyni pojawiła się wkrótce osada, powstała parafia. Około 1520 roku cerkiew spłonęła. Wszyscy sądzili, że wraz z nią spłonęła i ich świętość. Ale pewnego dnia chłopskie dzieci dostrzegły na kamieniu przed spaloną cerkwią jaśniejącą niezwykłym światłem postać Niewiasty z ikoną w ręku. Powiadomiły o tym starszych. Wszyscy uznali to za cudowne objawienie i razem z duchownym pospieszyli na pogorzelisko. Na kamieniu, przed zapaloną świecą, zastali już tylko ikonę. Umieszczono ją najpierw w domu duchownego, potem przeniesiono do nowej wymurowanej cerkwi. Później obok świątyni powstał męski monaster. Mnisi sprzeciwiali się unii, bronili prawosławia. W 1609 roku monaster został przejęty przez unitów, pozostawał w ich rękach do 1839 roku. Pokłonić się ikonie przychodzili nie tylko Białorusini, ale i ludzie z innych krajów, także polscy królowie i wielcy książęta litewscy, m.in. Władysław IV, Jan Kazimierz, Jan III Sobieski i Stanisław August Poniatowski. Podczas pierwszej wojny Żyrowicką Ikonę przewieziono do Moskwy, powróciła do monasteru na początku lat 20. Dzisiaj znajduje się soborze Uspienskim. Żyrowicka świętość jest jednym z duchowych symboli Białej Rusi. Cudem można też nazwać historyczną drogę żyrowickiej obitieli. Założona przez prawosławnych mnichów na ziemiach prawosławnych wielmożów Sołtanów, zajęta przez unitów, stała się ważnym ośrodkiem rozpowszechniania unii z Rzymem, centrum zakonu bazylianów. Ale w pierwszej połowie XIX wieku monaster stał się ośrodkiem ruchu opowiadającym się za powrotem do prawosławia, co nastąpiło dzięki działalności metropolity Józefa Siemaszki. Monaster pozostawał ostoją prawosławia także w międzywojennej Polsce, obronił się w czasach Chruszczowa, nigdy nie był zamykany w okresie radzieckim. Dziś w Żyrowicach mieści się Uspienski monaster, Mińskie Seminarium Duchowne i szkoła rolniczo -techniczna.
CHORWACJA Sobór ponownie otwarty
Pierwszą od silnego trzęsienia ziemi Liturgię w katedralnym soborze Przemienienia Pańskiego w Zagrzebiu odsłużył metropolita Zagrzebia i Lubliany Porfiriusz. – Oprócz epidemii, która sparaliżowała całe życie i przeszkodziła w normalnym przemieszczaniu się ludzi, od cerkwi oddzieliło nas także trzęsienie ziemi – powiedział. – Ustawienie podpór i rusztowań umożliwiło odprawienie nabożeństw, ale nadal trwa oszacowywanie rozmiaru uszkodzeń… Trzęsienie jest jednym z doświadczeń, których doznaliśmy. Wierzę, że ono, podobnie jak każde inne doświadczenie, da nam możliwość, byśmy się dowiedzieli nie tylko o sobie, o sensie życia, ale i o miłości Bożej. Najsilniejsze od stu czterdziestu lat trzęsienie ziemi nawiedziło stolicę Chorwacji 22 marca. Wskutek kataklizmu poważnie została uszkodzona katedralna cerkiew. Sobór Przemienienia znajduje się w centrum Zagrzebia. Współczesny budynek pochodzi z drugiej połowy XIX wieku. Liczba wiernych szacowana jest na kilka tysięcy, a według ostatniego spisu ludności przynależność do narodowości serbskiej zadeklarowało 17 tysięcy mieszkańców chorwackiej stolicy.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w E-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
Na podstawie pravoslavie.ru, sobor.by, sedmitza.ru oprac. Ałła Matreńczyk
fot. patriarchia.ru
