Nakładem Wydawnictwa „Bratczyk” ukazał się niedawno szósty tom „Synaksarionu. Żywotów świętych spisanych na Świętej Górze Atos przez hieromnicha Makarego z monasteru Simonopetra”. Stanowi on kontynuację serii, która w zamierzeniu będzie obejmowała dwanaście tomów. Pozycja wydawnicza jest tłumaczeniem oryginału „Le Synaxaire: Vie des Saints de l’Eglise Orthodoxe, par la Hiéromoine Macaire de Simonos- -Pétra”, wydanego w języku rosyjskim pod tytułem: „Синаксарь: Жития святых Православной Церкви”. Autor książki jest mnichem atoskiego monasteru, absolwentem paryskiej Sorbony, historykiem i hagiografem, który pracował nad swoim unikalnym dziełem ponad dwadzieścia pięć lat. Publikacja została wydana w całości także po angielsku, grecku, niemiecku i włosku.
Synaksarion jest nie tylko duchowym przewodnikiem, ale także kompendium wiedzy o prawosławiu. Jest źródłem informacji z zakresu m.in. teologii, historii, psychologii, etyki, apologetyki, egzegetyki Pisma Świętego. Według samego autora „żywot nie jest artykułem w słowniku biograficznym czy rozdziałem w podręczniku historii Cerkwi. To słowna ikona świętego, która powinna oczywiście wiarygodnie przedstawiać wydarzenia jego realnego życia, uchylając zarazem zasłony znad ukrytej strony jego trudów, zrodzonych z działania w nim Ducha Świętego”.
Tom szósty, podobnie jak poprzednie, jest bogato ilustrowany. Zamieszczono w nim wiele przedstawień świętych w postaci ikon, polichromii, mozaik. Daty wspomnień poszczególnych świętych podane są według kalendarza juliańskiego. Wartość książki podnosi elegancka oprawa z tłoczeniami i złoceniami, a także wysokiej jakości druk i papier. Rzetelna praca translatorska i redakcyjna zapewnia precyzję i jasność przekazu, a także łatwość w odbiorze tekstu. Słowa wielkiego uznania należą się wydawcy za podjęcie się monumentalnego i jakże ważnego trudu, jak również tłumaczowi, redaktorom i konsultantom.
W czerwcowym tomie „Synaksarionu” wspomniani są święci, którzy byli z pochodzenia m.in. Arabami, Chińczykami, Cypryjczykami, Grekami, Gruzinami, Irlandczykami, Słowianami, jak i Turkami. Ukazane są w nim żywoty starotestamentowych proroków – św. Elizeusza, św. Amosa, św. Jana Chrzciciela oraz apostołów – św. św. Bartłomieja i Barnaby, św. Judy brata Pańskiego, św. św. Piotra i Pawła, jak również świętych żyjących w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, m.in. św. męcz. Potyna, biskupa Lyonu (I-II w.); św. Otala (III-IV w.); św. Wissariona (IV w.), egipskiego ascety, który stał czterdzieści dni i nocy w krzewie cierniowym, nie zamykając oczu i znakiem krzyża sprawił, że morska woda stała się słodka, żeby zaspokoić pragnienie jego ucznia; św. Cyryla (IV-V w.), arcybiskupa Aleksandrii, obrońcy terminu „Bogarodzica” i wykładu wiary o rozróżnieniu dwóch natur, boskiej i ludzkiej, połączonych w jednej osobie Jezusa Chrystusa bez rozdzielenia i bez pomieszania.
Podczas lektury czytelnik zapozna się z żywotem świętego, który był muzułmaninem i nawrócił się na chrześcijaństwo, po czym stał się niezachwianym w wierze męczennikiem, a także świeckiego filozofa, który zrozumiał, że jedynie poprzez modlitwę, ćwiczenia ascetyczne, będąc przyobleczonym w Ducha Świętego, można prawdziwie poznać Boga w takim stopniu, na ile sam Bóg na to pozwoli i objawi się w swojej łasce człowiekowi. Publikacja ukazuje żywot świętego, który będąc arystokratą i szanowanym uczonym został patriarchą, gorliwym i zdecydowanym obrońcą świętych ikon, nauczającym, że ikona Chrystusa przedstawia nieopisywalną Boską naturę, gdyż niewidzialny Bóg stał się widzialny we Wcieleniu, pozostając nieopisany w swoim Bóstwie.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w E-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
Andrzej Charyło
Synaksarion. Żywoty świętych spisane na Świętej Górze Atos przez hieromnicha Makarego z Monasteru Simonopetra, tłum. Henryk Paprocki, Wydawnictwo Bratczyk, Hajnówka 2019, ss. 456.
