Departament Stanu, czyli resort spraw zagranicznych rządu USA, opublikował 10 czerwca raport o przestrzeganiu wolności religijnej na świecie w 2019 roku. Zgodnie z informacjami zawartymi w dokumencie większość przypadków naruszenia wolności religijnej ma miejsce na Bliskim Wschodzie oraz w Azji i Afryce. Wśród wymienianych krajów są m.in. Chiny, Erytrea, Iran, Korea Północna, Pakistan, Arabia Saudyjska, Sudan, Tadżykistan. W raporcie zamieszczono także dane dotyczące sytuacji na Ukrainie. Stwierdzono w nim, że Ukraińska Cerkiew Prawosławna (UPC) nie udowodniła bandyckich ataków na swoje świątynie i wiernych ze strony nowo utworzonej Prawosławnej Cerkwi Ukrainy (PCU). Według raportu w ubiegłym roku miało miejsce około sześciu drobnych nieporozumień między UPC a PCU, które były sprowokowane przez UPC. Oświadczono także, że wiele parafii UPC przeszło do PCU i nie zaobserwowano przejmowania świątyń przy użyciu siły. Raport zawiera kilkanaście wzmianek o nadaniu tomosu PCU, określanego mianem najważniejszego wydarzenia 2019 roku.
Do tekstu dokumentu odniósł się biskup baryszewski Wiktor (Kocaba), wikariusz diecezji kijowskiej, przedstawiciel UPC przy europejskich organizacjach międzynarodowych. Hierarcha stwierdził: – To smutne, że taka poważna struktura USA, która nieustannie apeluje do całego świata o sprawiedliwość, nie widzi ewidentnych naruszeń praw wiernych UPC na Ukrainie. Jest oczywiste, że UPC nie była w stanie przedstawić dowodów na przypadki bandyckich ataków, stosowania przemocy i innych naruszeń praw naszych wiernych, ponieważ Departament Stanu nie skontaktował się w tej sprawie z naszą Cerkwią. Gdyby ten resort rządu USA przeprowadził procedurę monitorowania, dostarczylibyśmy dowody licznych naruszeń praw wiernych UPC. Co więcej, jesteśmy gotowi uczynić to w każdej chwili.
Biskup Wiktor poinformował, że misja Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Praw Człowieka (UNHCHR) po spotkaniu z ofiarami ataków i po przeanalizowaniu dokumentów wydała raport, w którym potwierdzono naruszenia praw organizacji religijnych i wiernych UPC. W ten sam sposób działali pracownicy Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), którzy nie tylko dokładnie zapoznali się z aktualną sytuacją, ale także przeprowadzili specjalne procedury pojednawcze w celu powstrzymania masowych, bandyckich ataków na cerkwie UPC w obwodzie tarnopolskim.
– Po przekazaniu przez nas informacji o naruszeniach praw wiernych UPC trzej specjalni sprawozdawcy Organizacji Narodów Zjednoczonych po zbadaniu szczegółów sprawy wysłali odpowiednie pismo do rządu Ukrainy. Całkowicie sprzeczna z opinią Departamentu Stanu USA jest decyzja Komitetu Praw Człowieka ONZ, która w trybie pilnym zablokowała eksmisję wspólnoty UPC z należącej do niej świątyni w Iwano-Frankowsku. W związku z tym oświadczenie Departamentu Stanu USA, że UPC rzekomo nie może udowodnić bandyckich ataków ze strony PCU i organizacji nacjonalistycznych jest sprzeczne z faktami, potwierdzonymi przez relacje naocznych świadków, materiały z wielu postępowań karnych i decyzje sądowe. Przedstawicielstwo UPC przy europejskich organizacjach międzynarodowych kontynuuje prace mające na celu ochronę interesów wiernych UPC w strukturach międzynarodowego mechanizmu praw człowieka – powiedział hierarcha.
Niezależne badania na temat aktualnej sytuacji UPC i PCU na Ukrainie opublikowano w czasopiśmie Russian Analytical Digest (RAD), internetowym dwutygodniku, wydawanym przez międzynarodowe gremium naukowców z Centrum Studiów nad Bezpieczeństwem na Politechnice Federalnej w Zürychu w Szwajcarii, Centrum Badań nad Studiami Wschodnioeuropejskimi na Uniwersytecie w Bremie w Niemczech, Instytutu Studiów Europejskich, Rosyjskich i Euroazjatyckich na Uniwersytecie im. Jerzego Waszyngtona w USA, Centrum Studiów nad Europą Wschodnią na Uniwersytecie w Zürychu w Szwajcarii, Niemieckiego Towarzystwa Wiedzy o Europie Wschodniej z siedzibą w Berlinie. Autor publikacji Nikolay Mitrokhin stwierdził, że jawna presja administracji Petra Poroszenki na UPC i aktywne wsparcie państwowej władzy PCU nie przyniosły znaczących rezultatów. W okresie od grudnia 2018 roku do kwietnia 2019 roku jedynie około sześciuset wspólnot UPC (czyli pięć procent wszystkich zarejestrowanych parafii) przeszło do PCU. Dobrowolnie przeszły 84 wspólnoty, natomiast 122 zostały przejęte siłą. Władze lokalne przekazały PCU około stu świątyń, które jednak pozostają pod kontrolą i opieką UPC. Około 250 wspólnot podzieliło się, a duchowni, którzy pozostali w jurysdykcji UPC, nie mogą sprawować nabożeństw w swoich świątyniach. W kolejnych stu wspólnotach nabożeństwa odbywają się w tych samych cerkwiach co poprzednio, lecz formalnie zostały one włączone do jurysdykcji PCU.
Nikolay Mitrokhin w swoim analitycznym badaniu zamieszczonym w RAD zauważył, że większość dobrowolnych przejść i przejęć przy użyciu siły miała miejsce w regionach zachodniej Ukrainy, jak też regionach graniczących z nimi. W innych regionach przejścia do PCU były sporadyczne. W Kijowie odłączyły się od UPC tylko cztery parafie i dwunastu kapłanów spośród czterystu istniejących parafii i prawie ośmiuset duchownych. W obwodzie winnickim, gdzie urzędujący hierarcha UPC przeszedł do PCU, spośród setek parafii jedynie 26 wspólnot przyłączyło się do nowej struktury.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w E-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
Na podstawie news.church.ua, spzh.news, state.gov, reltoday.com, css.ethz.ch
opracował Andrzej Charyło
