Od osiemnastu lat w pierwszą niedzielę czerwca Chełm napełnia się radością, płynącą z głębi serca modlitwą, poprzez którą wychwalani są synowie i córki Chełmszczyzny i południowego Podlasia, którzy oddali życie za wiarę prawosławną w trudnych latach czterdziestych XX wieku. 8 czerwca 2003 roku w Chełmie odbyła się kanonizacja męczenników ziemi chełmskiej i podlaskiej. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele niemalże wszystkich autokefalicznych Cerkwi na świecie, świadcząc swoją obecnością o jedności świętego prawosławia, dla którego męczennicy oddali swoje życie.
Do grona męczenników zostali włączeni ks. płk Bazyli Martysz, ks. Paweł Szwajko z matuszką Joanną, ks. Mikołaj Holc, ks. Lew Korobczuk, ks. Piotr Ohryzko, ks. Sergiusz Zacharczuk (którego relikwie znajdują się w Chełmskiej prokatedrze), o. Ignacy z monasteru w Jabłecznej. Do soboru męczenników włączono „Tych, których imiona znamy,
i Tych, których imiona nie są znane, a wiadome jedynie Bogu Wszechmogącemu”, my dzisiaj mamy coraz więcej świadectw tego, że ta lista jest bardzo długa. Potwierdzono to 25 lipca 2020 roku, kiedy to w Zaleszanach uroczyście dodano do grona świętych Męczenników Chełmskich i Podlaskich – Męczenników Podlaskich mieszkańców wsi Zaleszany, Wólka Wygonowska, Zanie, Szpaki i Puchały Stare. Potwierdzeniem aktualności tematu męczeństwa prawosławnych wiernych na Chełmszczyźnie i południowym Podlasiu w XX wieku jest powołanie przez Święty Sobór Biskupów 30 marca 2021 roku komisji, której celem pracy jest uzupełnienie hagiologionu Męczenników Ziemi Chełmskiej i Podlaskiej.
Tegoroczne chełmskie świętowanie rozpoczęło nabożeństwo wsienocznogo bdienija w sobotę 5 czerwca, któremu przewodniczył metropolita żytomirsko-nowogrodzki i wołyński Nikodem z Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej, w asyście arcybiskupa lubelskiego i chełmskiego Abla, arcybiskupa przemyskiego i gorlickiego Paisjusza, biskupa siemiatyckiego Warsonofiusza oraz biskupa dubieńskiego Pimena z Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej. Duchowni i wierni udali się do jednego z miejsc, które jest symbolem martyrologii Chełmszczyzny – wsi Wierzchowiny, gdzie 6 czerwca 1945 roku zamordowano około dwustu prawosławnych mieszkańców wsi.
– Bogoczłowiek Jezus Chrystus pozwala nam, po raz kolejny w naszym życiu, znaleźć się tutaj, na miejscu, które wiele lat temu dotknęła ciemna karta historii, kiedy ludzie umierali za to kim są, za wiarę prawosławną, za narodowość, za to że nie mówili, nie śpiewali, nie byli tacy jak zabójcy. Dla nas wszystkich, którzy zbieramy się w takich miejscach, przed oczami powinien ukazać się obraz Wielkiego Piątku, gdzie również widzimy łzy Bogarodzicy, św. Jana Teologa, cierpienia i słowa: „Boże wybacz im bo nie wiedzą co czynią”. I my dzisiaj tutaj zgromadzeni śpiewając im Wiecznaja Pamjat’, Chrystos Woskresie iz miertwych…, będziemy mówić o paschalnej tajemnicy wszystkim, którzy spoczywają tutaj, jak również w innych miejscach Chełmszczyzny i oczekują ponownego przyjścia na świat Zbawiciela – mówił przed rozpoczęciem nabożeństwa proboszcz chełmskiej prokatedry, o. Jarosław Szczur.
Uroczystej paschalnej panichidzie przewodniczył arcybiskup lubelski i chełmski Abel.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w e-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
o. Korneliusz Wilkiel
fot. Dmytro Pokhyliuk
