Nagrody Ostrogskiego zostały wręczone podczas inauguracji międzynarodowego festiwalu Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej 13 września w soborze Świętej Trójcy. Przewodniczący kapituły nagrody poseł Eugeniusz Czykwin złożył na ręce dyrektora festiwalu o. Michała Niegierewicza podziękowanie za możliwość przeprowadzenia ceremonii w tak godnym miejscu i przed tak szacowną publicznością. Przypomniał, że jest to 32 edycja nagrody, która trafiła do około 130 osób i instytucji z różnych państw, do ludzi różnych chrześcijańskich konfesji, honorując wybitne dokonania w dziedzinie rozwoju duchowości, myśli i kultury prawosławnej oraz działań na rzecz zbliżenia chrześcijan.
Anna Radziukiewicz, prezes Fundacji Ostrogskiego, przybliżyła sylwetki nagrodzonych. Powiedziała o laureacie, który dokładnie podczas ceremonii znajdował się na pokładzie samolotu, zmierzając z Czarnogóry do Polski, o metropolicie Czarnogóry i Przymorza Joanicjuszu, którego zatrzymały rocznicowe uroczystości w obozie ustaszowskim Jasenowac, informując że nagroda zostanie wręczona następnego dnia na Świętej Górze Grabarce w obecności metropolity warszawskiego i całej Polski Sawy.
Kapituła uhonorowała Jego Eminencję za to, że stanął w obronie Cerkwi ramię w ramią z narodem i zmarłym w tym roku metropolitą Amfilochiuszem. Dwa lata temu władze Czarnogóry przeforsowały ustawę, która otwierała drzwi do marginalizacji, a nawet likwidacji Cerkwi w Czarnogórze, będącej częścią serbskiego patriarchatu. Wtedy protesty przybrały formę marszy-litii, w których jednorazowo brało udział nawet połowa mieszkańców Czarnogóry, kraju liczącego około 600 tysięcy osób. Cerkiew w ten sposób obroniono.
Nagrodzono księdza biskupa Kościoła rzymskokatolickiego Michała Janochę, od sześciu lat biskupa pomocniczego warszawskiego, historyka sztuki, o dużym autorytecie, profesora Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Biskup interesuje się ikonografią, zwłaszcza sztuką cerkiewną dawnej Rzeczypospolitej i tradycją bizantyńską oraz jej odbiciem w sztuce zachodniej. Bada twórczość chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu. Książki Jego Ekscelencji to między innymi „Ukraińskie i białoruskie ikony świąteczne w dawnej Rzeczypospolitej”, „Problem kanonu”, „Ikony w Polsce. Od średniowiecza do współczesności”. Jest autorem około 130 artykułów naukowych. Współredaguje z prof. Waldemarem Delugą czasopismo „Series Bizantina. Studies on Byzantyne and Postbyzantine Art”.
Nagrodzono dwóch profesorów z Krakowa. Oto ich sylwetki.
Andrzej Romanowski, profesor zwyczajny, polonista, historyk, publicysta, felietonista, kieruje katedrą kultury literackiej pogranicza wydziału polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jest redaktorem naczelnym Polskiego Słownika Biograficznego. Pracuje w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. Redaguje serię Biblioteka Literatury Pogranicza, wydając już około trzydziestu tomów.
Jest odważny intelektualnie i moralnie. Tę odwagę widać w jego setkach artykułów, kilkunastu książkach, choćby w ostatnich – „Wschodnim pograniczem literatury polskiej. Od średniowiecza do oświecenia”, „Antykomunizm, czyli upadek Polski”, „Pamięć gromadzi prochy”.
Jako jeden z nielicznych polskich intelektualistów widzi bogaty komponent ruskiej literatury i w ogóle kultury tworzonej w granicach Rzeczypospolitej. Domaga się godnego dla niej miejsca i uznania dziedzictwa kulturowego i gospodarczego Rusinów, ale też Żydów i Niemców, współtworzących barwną paletę Rzeczypospolitej w każdym okresie jej historycznych dziejów.
Jan Stradomski jest profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, slawistą, bułgarystą. Jest członkiem kilku międzynarodowych towarzystw naukowych m.in. Centrum Studiów Cerkiewnych w Niszu, Międzynarodowej Sieci Naukowej Pax Bizantino-Slava.
Bada średniowieczną literaturę Słowian południowych i wschodnich, w tym rękopisy cerkiewnosłowiańskie, stare druki cyrylickie, śledzi polemikę religijną w dawnej Rzeczypospolitej. Owoce badań prezentuje na szerokim tle historii Kościoła i powszechnej. Jego naukowe spojrzenie na kulturę bizantyńsko-ruską I Rzeczypospolitej i średniowieczną Bałkanów pozwala na śledzenie procesu przenikania się w literaturze obu kulturowych obszarów.
Jest autorem kilkudziesięciu artykułów naukowych i kilku książek, w tym „Spór o wiarę grecką w w dawnej Rzeczypospolitej” .
Na ręce pastor Barbary Phieler została przekazana nagroda dla Diakonii Kościoła ewangelickiego w Palatynacie w zachodnich Niemczech (Diakonische Werk der Evangelischen Kirche der Pfalz). Kapituła nagrody uhonorowała pracę charytatywną prowadzoną w Polsce, na Ukrainie, Białorusi, Mołdawii i w Gruzji. Od lat Diakonische Werk współpracuje z Prawosławnym Ośrodkiem Miłosierdzia Eleos. To duża organizacja, zatrudniająca około 250 osób, pracujących z uzależnionymi, chorymi, biednymi, prowadząca u siebie przychodnie i poradnie.
Barbara Phieler studiowała w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie w latach osiemdziesiątych. I od tego czasu pozostaje w przyjaźni z wieloma osobami w Polski oraz organizacjami. To z jej inicjatywy nakładem Fundacji Ostrogskiego ukazała się książka „Zamordowane wsie”, poświęcona pacyfikacjom w okresie okupacji niemieckiej. Wielki to gest odwagi – mówienie prawdy o własnym narodzie.
Usłyszeliśmy też o nieobecnych laureatach – o. Fiodorze Kriwonosie, niestety zmarłym w tym roku, nie dożywszy 60 roku życia, duchownym, wykładowcy mińskich szkół teologicznych i historykiem Cerkwi, najlepszym na Białorusi znawcą żywotów nowych męczenników. Napisał między innymi monografię o nowych świętych „U Boga miortwych niet”. I o. Kirylle Szkarbulu, rosyjskim misjonarzu na Tajwanie, Filipinach, w Papui i Nowej Gwinei, Timorze Wschodnim, bibliście, sinologu, lingwiście.
Anna Radziukiewicz
fot. Matfiej Rodow
