Home > Artykuł > Listopad 2021 > Na uroczysku Hajnowszczyzna

Na uroczysku Hajnowszczyzna

Nieżyjący już o. Eugeniusz Podgajecki martwił się, że najstarszy krzyż w Hajnówce niszczeje. Mówił o tym hajnowskim bratczykom z Bractwa św. św. Cyryla i Metodego. Po którymś z takich spotkań postanowiliśmy z o. Eugeniuszem podjąć się renowacji krzyża. 27 września 2019 roku po Liturgii, celebrowanej przez władykę hajnowskiego Pawła, wierni z krestnym chodem udali się do krzyża.

Przewodnicząca koła

Lucyna Ruszuk

Najstarszym dokumentem o tym skrzyżowaniu i uroczysku Hajnowszczyzna jest rękopis z Wileńskiego Archiwum Akt Dawnych (D.A. 11630 Wilno 1786). Mówi on o uroczysku „Aynowszcyzna” (dziś „Hajnowszczyzna). Nazwa pochodzi od strażnika leśnego Haynyma Heyno (nie ustalono jego pochodzenia, imię i nazwisko w pisowni staropolskiej), który w XVIII wieku osiadł w uroczysku Skrobosławka nad rzeką Skrobosławką. Dziś to droga rozgraniczająca grunty dubińskie od gruntów wsi Postołowo, Sawiny Gród i Lipiny.

Wzmianka w rękopisie wileńskim o Hajnowszczyźnie ma związek z faktem, iż w roku 1786, jedna z trzech istniejących w Dubinach karczm była zlokalizowana przy Hajnowszczyźnie, która w tym czasie zaczynała się na południe od dawnej drogi Budy-Białowieża – Bielsk Podlaski i dawnego skrzyżowania drogi Dubiny-Orzeszkowo. Dziś to obszar skrzyżowania ulic Wróblewskiego i Sołoniewicz.

Przy tym skrzyżowaniu stało pięć prawosławnych krzyży. Do wybuchu drugiej wojny zachowały się trzy. W ich sąsiedztwie stał mały chlewik – drwalnik pracowniczy, który w czasie wojny spłonął. Pożar nadpalił i uszkodził najbliższy krzyż, który został usunięty, a z nim jeszcze jeden mały i zniszczony. Na chodniku, przy płocie został ostatni, piąty, krzyż z 1914 roku. Datę „1914” odkryła w 1967roku podczas konserwacji i ponownego wkopywania krzyża w ziemię, parafianka z dzielnicy Placówka, Ewdokia Mińko. Od ostatniej konserwacji sprzed ponad pół wieku był całkowicie zniszczony w części podziemnej i oczekiwał na pilną konserwację.

Lokalizacja fabryki Chemiczna na zajętych przez Niemców dubińskich gruntach zlikwidowała zachodni odcinek drogi tego skrzyżowania w kierunku Nowego Berezowa i Bielska Podlaskiego. W związku z tym krzyż znalazł się przy fabrycznym ogrodzeniu. Skarpa drogowa naprzeciwko krzyża, usypana podczas układania torów kolejowych Hajnówka-Swisłocz w 1905 roku, uległa likwidacji w czasie poszerzania bocznicy kolejowej na początku lat 50. (dzisiejszy przejazd kolejowy na trasie w kierunku Dolnego ma zapewne ten sam początek). To polne (leśne) skrzyżowanie od czasu powstania dubińskiej parafii (pierwsza połowa XVIII wieku) służyło m.in. parafianom z Orzeszkowa do modlitwy podczas odprowadzania zmarłych na cmentarz w Dubinach. Był to też końcowy przystanek dla procesji z Dubin podczas święcenia pól i płodów rolnych w okresie paschalnym.

(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w e-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)

o. Eugeniusz Podgajecki