W związku z jubileuszem dwusetnej rocznicy urodzin Fiodora Dostojewskiego odbyła się premiera czteroodcinkowego dokumentalnego serialu metropolity Hilariona „Ewangelia Dostojewskiego”. Kadry nakręcono w miejscach związanych z życiem pisarza i bohaterów jego powieści, w Moskwie, Sankt Petersburgu, Pawłowsku, Tobolsku, Genewie, Starej Rusie, Optyńskiej Pustelni. Pierwszy odcinek, „Zbrodnia i kara”, opowiada o dzieciństwie i młodości pisarza, latach jego nauki i o tym, jak pod wpływem Bielińskiego zafascynował się socjalistycznymi ideami, czego niemal nie przypłacił życiem. Po tym, jak kara śmierci została zamieniona na katorgę, przybył do więzienia w Tobolsku, i tutaj pewna litościwa kobieta podarowała mu Ewangelię. „Dostojewski nie rozstawał się z tą księgą ani na katordze, ani w latach następnych” – opowiada narrator filmu „Ona była nie tylko jego podręczną książką, była książką jego całego życia. Dostojewskiego nie sposób zrozumieć bez tej wyjątkowej roli, jaką odegrała Ewangelia w jego życiu”. Drugi film jest poświęcony powieści „Idiota”. Autor pokazuje, jak poprzez obraz kniazia Myszkina Dostojewski stara się przybliżyć do zrozumienia obrazu Chrystusa. Film opowiada, jak Dostojewski pracował nad powieścią, o pobycie pisarza w Szwajcarii, wpływie malarstwa, dokonuje porównania między Dostojewskim i Tołstojem. Trzeci film jest poświęcony powieści „Biesy”. Rozpoczyna się od opowiadania o tym, jaki wpływ na Dostojewskiego wywarł Puszkin. Kanwa powieści analizowana jest w kontekście procesów zachodzących w rosyjskim społeczeństwie w czasach Dostojewskiego. Szczególna uwaga skupiona jest na obrazie zatwornika (rekluza) Tichona, którego prototypem był św. Tichon Zadonski. Czwarty film, „Bracia Karamazow”, poświęcony jest powieści Dostojewskiego pod tym samym tytułem – chrześcijański światopogląd pisarza ujawnił się w niej w pełni. Szczególny wpływ na Dostojewskiego wywarł św. Ambroży Optyński, który stał się prototypem starca Zosimy. Film opowiada o wizycie Dostojewskiego w Optyńskiej Pustelni, dokonuje porównania Dostojewskiego z Leskowem, analizuje kluczowe zagadnienia opowieści – epopei, która stała się ukoronowaniem twórczości pisarza. Końcowy rozdział filmu poświęcony jest ostatnim dniom i godzinom ziemskiego życia Dostojewskiego. Całą serię można obejrzeć w Internecie.
Ałła Matreńczyk
