Kapituła Nagrody, obradująca pod kierunkiem redaktora naczelnego Przeglądu Prawosławnego Eugeniusza Czykwina, uhonorowała w tym roku Nagrodą im. Księcia Konstantego Ostrogskiego (33 edycja) sześć osób. Nagroda jest przyznawana za wybitne osiągnięcia w dziedzinie rozwoju duchowości, myśli i kultury prawosławnej oraz działania na rzecz jednoczenia chrześcijan.
Arcybiskup Jakub pozostaje od 1999 roku zwierzchnikiem diecezji białostocko-gdańskiej, wcześniej, przez rok, był biskupem supraskim. Jest wychowankiem supraskiego monasteru, w którym przyjął mnisze postrzyżyny, wiążąc z nim znaczącą część swojej aktywności. Kontynuował, doprowadzając do zakończenia, dzieło rozpoczęte przez metropolitę Cerkwi w Polsce Sawę, rekonstrukcji XVI-wiecznej monasterskiej cerkwi Zwiastowania Bogarodzicy w Supraślu wraz z odtworzeniem fresków, pochodzących z tego samego okresu, położonych na powierzchni dwóch tysięcy metrów kwadratowych i rewitalizacją całego zespołu monasterskiego.
Jest inicjatorem i współzałożycielem Fundacji Oikonomos, działającej od 2003 roku, pogłębiającej duchowość i kulturę prawosławną, która stała się organem prowadzącym Akademię Supraską, instytucję funkcjonującą od 2006 roku, mającą swą siedzibę w supraskiej ławrze, w ramach której dotychczas przeprowadzono ponad pięćset wydarzeń kulturalnych – konferencji, wystaw, koncertów, warsztatów, gromadzony jest księgozbiór, wydawany naukowy periodyk.
Z błogosławieństwa i troski arcybiskupa powstała niepubliczna szkoła podstawowa św. św. Cyryla i Metodego w Białymstoku, nazywana często szkołą prawosławną oraz Radio Orthodoxia, które w tym roku obchodzi 20-lecie istnienia, nadające codzienne audycje w godzinach
16 -21, wzniesiono też wiele cerkwi, domów parafialnych i kaplic.
Arcybiskup Jakub od 1995 roku związał się z Chrześcijańską Akademią Teologiczną w Warszawie, będąc obecnie jej profesorem, pracując w katedrze teologii dogmatycznej i moralnej. Jest autorem wielu publikacji naukowych i popularnonaukowych. W 2019 roku został uhonorowany tytułem Honorowy Obywatel Miasta Białegostoku.
O. Makary (Gerard Bonnet), mnich klasztoru Simonopetra na Atosie. Wychowany w katolickiej rodzinie, rozczarowany postanowieniami II Soboru Watykańskiego, w maju 1968 roku uczestniczył w studenckich protestach w Paryżu. W poszukiwaniu duchowości zainteresował się religiami Dalekiego Wschodu, w szczególności filozofią hinduizmu. Z czasem odkrył, że przedstawiona w dziełach greckich Ojców pełnia mistycznego życia jest obecna w chrześcijańskiej tradycji.
Studiując socjologię, następnie na Sorbonie wschodniochrześcijańską tradycję, postanowił przyjąć prawosławie.
W 1975 roku, po krótkim pobycie w kilku rumuńskich monasterach, po raz pierwszy odwiedził Atos. Po powrocie do Francji odbył służbę wojskową i w 1977 roku obronił doktorat o mistagogii czasu (wprowadzenie w chrześcijańską duchowość). W 1979 roku w monasterze Simonopetra przyjął mnisze postrzyżyny.
Jednym z najważniejszych dzieł o. Makarego – co w szczególności podkreśla kapituła – jest opracowanie Nowego Synaksarionu – Żywotu Świętych spisanego na Świętej Górze Atos. Tłumacząc Synaksarion św. Nikodema Hagioryty na francuski o. Makary uzupełnił go dużą liczbą żywotów świętych z wielu krajów. Wydany z myślą o prawosławnej diasporze w Europie w języku francuskim, Synaksarion w krótkim czasie został przetłumaczony na wiele języków i cieszy się ogromną popularnością. W Polsce staraniem wydawnictwa Bratczyk ukazało się dziewięć tomów tego wyjątkowego dzieła, w przygotowaniu do wydania są pozostałe cztery.
O. Fiodor Koniuchow, rosyjski podróżnik, alpinista, żeglarz, pilot balonowy, malarz i rzeźbiarz, autor 23 książek, duchowny Ruskiej Prawosławnej Cerkwi. Pięciokrotnie opłynął kulę ziemską, siedemnastokrotnie przemierzył Ocean Atlantycki na jachcie. Jako pierwszy na kuli ziemskiej zdobył pięć biegunów – północny geograficzny (trzykrotnie), południowy geograficzny, biegun względnej niedostępności na Północnym Oceanie, biegun wysokości – szczyt Everestu i biegun żeglarzy – Przylądek Horn. Odbył ponad 50 morskich i lądowych ekspedycji.
Przyszedł na świat w rodzinie duchownych i marynarzy. Duchownym był jego dziadek i brat dziadka, nowomęczennik. Już w szkole w rybackiej wiosce na brzegu Morza Azowskiego pytał nauczycielkę literatury: „Dlaczego mówi pani, że nie ma Boga, jeśli wierzył w Niego Puszkin?”. Święcenia kapłańskie przyjął w wieku 58 lat. Jest ojcem trojga dzieci, dziadkiem czworga wnuków i dwóch wnuczek.
Jak podkreśla, pełne niebezpieczeństw samotne podróże pomagały mu rozwijać się duchowo. We wszystkich trudnych sytuacjach o. Fiodor modlił się do Boga, prosząc o pomoc i wstawiennictwo. Od 1992 roku po szczęśliwym powrocie z ekspedycji budował cerkiew bądź kaplicę.
Cztery cerkwie i dziewiętnaście kaplic ufundował na Dalekim Wschodzie, Wyspach Szantarskich, Ukrainie, Archangielsku, Peresławiu Zaleskim, Sewastopolu. W swojej rodzimej tulskiej obłasti o. Fiodor zbudował lub buduje ponad dwadzieścia kaplic.
W sierpniu 2021 roku o. Fiodor Koniuchow zakończył samotne dryfowanie w pobliżu bieguna północnego, gdzie badał topnienie lodu w Oceanie Arktycznym.
Jest laureatem wielu nagród, m.in. otrzymał złoty medal Rosyjskiej Akademii Sztuk, której jest honorowym członkiem. Jego imię zostało wpisane do encyklopedii Kronika Ludzkości.
Borys Russko nagrodzony został za poezję, niezwykle precyzyjną, wręcz aforystyczną, trafiającą w sedno, mającą duży ciężar gatunkowy, niesłychanie głęboką, odkrywającą świat jako Boże stworzenie, wielbiącą Stwórcę.
Borys Russko urodził się w Białowieży w 1929 roku. Jest absolwentem Politechniki Warszawskiej. Służył w Wojsku Polskim jako pułkownik. Tworzyć zaczął w wieku emerytalnym. Jego twórczość została od razu zauważona i doceniona. Wiersze i aforyzmy Borysa Russki zostały wydane w kilkudziesięciu tomikach, kolejne są w przygotowaniu do wydania. Jego wiersze są często zamieszczane na prestiżowej stronie www.pisarze.pl jako wiersz dnia lub tygodnia. Weszły do „Wielkiej Księgi Myśli Polskiej” oraz „Księgi 2004. Złote myśli ludzi wielkiego umysłu, talentu i serca”.
Borys Russko wciąż studiuje najnowsze osiągnięcia matematyki i fizyki kwantowej. Uważa, że zdobycze współczesnej nauki współbrzmią z poezją jak równorzędni partnerzy i bywa, że poezja wskazuje w swych intuicjach i wyobraźni, które są darem Boga, drogę nauce. W matematyce widzi serce poezji. Uważa, że poezja, wyobraźnia, logika, matematyka, to atrybuty Boga. Bóg jest wszechogarniającą energią subtelną. Ludzie są cząstkami wszechogarniającej świadomości Boga. Modlitwa jest wyrazem energii subtelnej. Poezja powinna wskazywać drogę ku cywilizacji wyższego rzędu – Miłości i Światła.
Jego poezja wciąż próbuje pokazać, że przed nami jest ukryty świat, który trzeba poznać, by zbliżyć się do Stwórcy, pozostając z Nim w harmonii.
Stefan Jurkowski, poeta, krytyk literacki, członek zarządu głównego Związku Literatów Polskich napisał: „Można z całą odpowiedzialnością stwierdzić, że nikt nie pisze jak Borys Russko. Jego poezji nie da się porównać do niczego. Zupełnie odrębna, (…) w swej konstrukcji, niezwykle precyzyjna”.
Poeta w 2019 roku został uhonorowany medalem Gloria Artis, przyznawanym przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego za wybitne zasługi w dziedzinie twórczości artystycznej, działalności kulturalnej i ochrony dziedzictwa narodowego.
Prof. dr hab. Sergejus Temčinas jest kierownikiem pracowni współdziałania języków i kultur w Instytucie Języka Litewskiego w Wilnie, przewodniczącym Litewskiego Komitetu Slawistów, członkiem licznych redakcji i rad naukowych. Jest autorem kilku monografii, w tym wydawanych w Polsce i Serbii oraz ponad 150 prac z zakresu najdawniejszej historii kultury Słowian prawosławnych, rękopiśmiennej cyrylickiej tradycji Wielkiego Księstwa Litewskiego, tekstologii starosłowiańskiej oraz języka starocerkiewnosłowiańskiego i ruskiego. Dużo uwagi poświęca autonomii kulturowej prawosławnych obywateli Rzeczypospolitej, w tym znaczeniu Supraśla i innych centrów duchowych. Ponadto zajmuje się problemami bałtosłowiańskiego słowotwórstwa historycznego i etymologii, kontaktami Słowian z niesłowiańską ludnością Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jest współzałożycielem serii Krakowsko-Wileńskie Studia Slawistyczne (ukazało się 18 tomów). Pozostaje promotorem i wychowawcą wielu uczonych, w tym także w Polsce. Współpracuje z Uniwersytetem Jagiellońskim, Chrześcijańską Akademią Teologiczną i Akademią Supraską.
Arno Gujon (franc. Arnaud Gouillon), dyrektor fundacji „Solidarni z Kosowem” (franc. Solidarité Кosovo). Wychowany w tradycyjnej francuskiej rodzinie Arno Gujon w 2004 roku, kiedy w Kosowie miały miejsce pogromy ludności serbskiej („marcowe pogromy”), jako student fizyki i matematyki założył humanitarną organizację „Solidarni z Kosowem”. Studencka organizacja szybko przekształciła się w jedną z największych organizacji humanitarnych działających na Bałkanach.
Bez żadnych dotacji państwowych i europejskich organizacja „Solidarni z Kosowem” dostarczyła 44 transporty pomocy humanitarnej i sfinansowała, we współpracy z prawosławną diecezją Kosowa i Metochii, dziesiątki projektów z zakresu edukacji, zdrowia i rolnictwa, m.in. budowę mleczarni, kilku zakładów pasteryzacji owoców i warzyw, założyła dziesiątki szklarni oraz kupiła setki domowych zwierząt, także maszyny rolnicze. Od 2012 roku do dziś wyremontowała 34 szkoły i pomogła w odbudowie i przywróceniu do pracy dwóch szpitali położniczych, jednego szpitala ogólnego oraz czterech ośrodków zdrowia w enklawach zamieszkanych przez kosowskich Serbów.
Łączna wartość pomocy udzielonej przez „Solidarnych z Kosowem” zagrożonym społecznie rodzinom, mieszkającym w enklawach w Kosowie i Metochii, wyniosła prawie sześć milionów euro.
Mając świadomość, że oprócz kwestii Kosowa, jednym z największych wyzwań stojących przed Serbią są wyjazdy młodych ludzi za granicę, Arno Gujon założył w 2016 roku w Belgradzie Stowarzyszenie INOMS (Inicjatywa na Rzecz Demografii i Pozostania Młodzieży w Serbii). Celem stowarzyszenia jest zachęcanie młodych ludzi do pozostania w Serbii, poprzez dawanie pozytywnych przykładów z Serbii oraz demistyfikację wyidealizowanego życia za granicą.
Arno Gujon jest autorem wielu książek i innych publikacji, wydawanych w Serbii i we Francji. Jego ostatnia książka „Wszystkie moje drogi prowadzą do Serbii” stała się bestsellerem wydawniczym w Serbii. To rodzaj autobiografii, w której wyjaśnia powody, dla których pracował dla Serbów w Kosowie i Metochii, a następnie połączył swój los z losem Serbów, osiedlając się w Belgradzie.
Zgodnie z decyzją rządu Republiki Serbii od 2020 roku jest dyrektorem biura współpracy z diasporą i Serbami w regionie w ramach ministerstwa spraw zagranicznych Serbii.
Prawosławie przyjął w 2015 roku w monasterze Deczani w Metochii. Jest laureatem Orderu św. Sawy, najwyższego oznaczenia, nadawanego przez Serbską Cerkiew Prawosławną.
Redakcja
fot. Anna Radziukiewicz, Marek Dolecki, pravoslavie.ru, wikipedia.org