Białostocczyzna nie od dziś znana jest w Polsce jako region, w którym znaczną część mieszkańców stanowią wierni Cerkwi prawosławnej. Geograficznie dzieli ją na dwie części linia rzeki Narew. Północna część Białostocczyzny należy do diecezji białostocko-gdańskiej, południowa stanowi część diecezji warszawsko-bielskiej. Prawosławnym świątyniom architektonicznego dziedzictwa prawosławia tej drugiej części poświęcony został album, wydany przez Warszawską Metropolię Prawosławną.
Ponad sześćdziesiąt prawosławnych parafii, położonych na Białostocczyźnie, znajdujących się w granicach diecezji warszawsko-bielskiej, wchodzi w skład pięciu jednostek administracyjnych, zwanych dekanatami. Ich stolicami są Bielsk Podlaski, Hajnówka, Siemiatycze, Narew i Kleszczele. Centralną świątynią każdej parafii jest cerkiew parafialna i niektóre parafie posiadają tylko tę jedną świątynię. Nierzadko jednak w skład parafii wchodzą też inne świątynie, w tym cmentarne i kaplice. Wszystkie one, w łącznej liczbie ponad 150, zostały ujęte w prezentowanym albumie na ponad trzystu fotografiach autorstwa Jarosława Charkiewicza, wykonanych w ostatnich kilkunastu latach o – jak czytamy we wstępie do albumu – „różnych porach dnia i nocy, przy użyciu kilku aparatów fotograficznych i drona”. Na przedstawionych zdjęciach z łatwością można więc prześledzić zmiany, jakie zachodziły w tym czasie z tą czy inną świątynią, w szczególności w zakresie jej wyglądu zewnętrznego.
Nawiązując do cerkiewnego podziału administracyjnego, świątynie zaprezentowane w albumie zostały podzielone na pięć grup odpowiadających dekanatom, w każdym zaś dekanacie parafiom, w porządku alfabetycznym. Pozwala to na pokazanie szerokiego spektrum prawosławnego dziedzictwa tych ziem w pełnej różnorodności i krasie. Każda fotografia została opatrzona krótkim podpisem, bez podawania dodatkowych informacji, w tym dotyczących historii cerkwi czy kaplicy. Dane te nie wydają się w wydawnictwie albumowym niezbędne i mogłyby przeszkodzić czytelnikowi w odbiorze publikacji jako całości.
Warto wybrać się w fotograficzną podróż po prawosławnych świątyniach południowej Białostocczyzny, zachwycić się ich różnorodnością, różnobarwnością i pięknem. Należy mieć nadzieję, że podróż ta zainspiruje niejednego czytelnika do osobistego obcowania z pięknem prawosławia tej części Polski.
Książkę można nabyć m.in. w Składzie Metropolitalnym w Warszawie (al. Solidarności 52), siedzibie wydawnictwa (Białystok, ul. św. Mikołaja 5, tel./fax 85 744-36-46, wydawnictwo@orthodox.pl), Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku i poprzez internet za pośrednictwem strony www.sklep.cerkiew.pl.
Jarosław Charkiewicz
Cerkwie południowej Białostocczyzny na fotografiach Jarosława Charkiewicza, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2021, ss. 288.
