W drugą niedzielę Wielkiego Postu Cerkiew prawosławna czci pamięć św. Grzegorza Palamasa, a także Wszystkich Świętych Ojców Kijowsko-Pieczerskich. Do grona ascetów słynnej ławry należy m.in. św. Fiodor Ostrogski. Jego relikwie spoczywają w kompleksie Dalszych Pieczar, gdzie w korytarzach znajduje się 49 relikwii kanonizowanych świętych.
Książę Fiodor Ostrogski urodził się około 1360 roku jako najstarszy syn księcia Daniela Ostrogskiego, wywodzącego się z dynastii Rurykowiczów. Najstarszy znany dokument, w którym wspominane jest jego imię, to zapis dla niego wsi Brodów przez szwagra, bojara Czuryłę Brodowskiego w 1385 roku. W podzięce za wierną służbę otrzymał od króla Władysława II Jagiełły w listopadzie 1386 roku przywilej dziedzicznego władania Ostrogiem, którego namiestnikiem wcześniej był jego ojciec. Oprócz Ostroga uzyskał także przylegające do niego majątki – Zasław, Korzec, Chłapotyn, Iwanin, Chrestowicze, Krasne i Krupa. Nadanie tych ziem było kilkakrotnie potwierdzone przez Jagiełłę, królową Jadwigę, a później również przez wielkiego księcia Witolda. W 1387 roku Fiodor został królewskim namiestnikiem Łucka. W 1390 roku bronił Wilna przed najazdem Witolda i sprzymierzonych z nim Krzyżaków. W latach 90. XIV wieku należał do ścisłej elity politycznej Wielkiego Księstwa Litewskiego. Z żoną Agatą z Czuryłów miał pięciu synów – Daniela, Dymitra, Andrzeja, Fiodora i Bazylego, a także dwie córki – Anastazję i Annę. Po raz ostatni w tekstach źródłowych wspomina się jego obecność u boku księcia Witolda w czerwcu 1403 roku w Lublinie. Fiodor dowodził wojskami ruskimi w bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku. Jego staraniem w 1432 roku wprowadzono ochronę wolności prawosławia na Wołyniu. W 1435 roku został uwięziony przez księcia Bolesława Świdrygiełłę, który obawiał się umocnienia jego pozycji, lecz po interwencji ludu go uwolniono. W 1438 roku książę uczestniczył w bitwie z Tatarami. W 1440 roku, po objęciu tronu wielkoksiążęcego przez Kazimierza Jagiellończyka, najmłodszego syna Jagiełły, Fiodor otrzymał namiestnictwo w miastach Włodzimierz, Dubno, Ostrog i stał się właścicielem rozległych majątków na Podolu i Wołyniu. W 1441 roku wstąpił do Ławry Pieczerskiej w Kijowie, gdzie przyjął imię mnisze Teodozjusz.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w e-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
Andrzej Charyło
