Home > Artykuł > Kwiecień 2022 > Po wielkim remoncie

21 lutego w siedzibie prawosławnej diecezji lubelsko-chełmskiej w Lublinie miała miejsce uroczystość zakończenia realizacji projektu „Wschodniosłowiańskie Dziedzictwo Kulturowe – konserwacja, renowacja i digitalizacja drewnianych cerkwi i ich wyposażenia w Małopolsce, na Podkarpaciu, Lubelszczyźnie i Podlasiu”.

Projekt realizowano w latach 2017-2021 w ramach programu operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, Ochrona Dziedzictwa Kulturowego i Rozwój Zasobów Kultury. Całkowity koszt prac to ponad 26 milionów złotych, sfinansowanych ze środków UE (85 procent) i wkładu własnego diecezji lubelsko-chełmskiej (15 procent). Działania dotyczyły rewaloryzacji ocalałego dziedzictwa kultury wschodniosłowiańskiej w postaci drewnianych zabytków nieruchomych i ruchomych we wschodniej i południowej części Polski, od Suwałk na północy, po Turzańsk i Wysową Zdrój na południu.

Cerkwie objęte projektem:

• województwo małopolskie – Opieki Matki Bożej w Wołowcu, św. Bazylego Wielkiego w Koniecznej, Narodzenia Bogarodzicy w Rozdzielu, św. ap. i ewangelisty Łukasza w Kunkowej, św. archanioła Michała w Wysowej Zdroju;

• województwo podkarpackie – Spotkania Pańskiego w Morochowie, św. archanioła Michała w Turzańsku (wpisana na listę UNESCO);

• województwo lubelskie – Zaśnięcia Bogarodzicy w Hrubieszowie, Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Horostycie, Opieki Matki Bożej w Holi, Zaśnięcia Matki Bożej i budynek przyklasztorny w monasterze św. Onufrego w Jabłecznej, Opieki Matki Bożej w Kobylanach, Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Dobratyczach, Zmartwychwstania Pańskiego w Terespolu;

• województwo podlaskie – Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Narwi, Wszystkich Świętych w Suwałkach, św. św. Cyryla i Metodego (wpisana na listę UNESCO) i kapliczka przydrożna w Białowieży.

Witając zebranych, o. mitrat Andrzej Łoś powiedział: – Zawsze, gdy jakieś dzieło kończy się sukcesem, człowiekowi towarzyszy pewna, nieukrywana satysfakcja. Zachęcił do pokornej wdzięczności, gdyż „przepełnieni pełnymi pychy myślami, zadowoleni z samych siebie, nie dostrzegamy tego, co jest błogosławieństwem Bożym”.

Mimo okrucieństw…

Arcybiskup lubelski i chełmski Abel przypomniał, że projekt objął świątynie, które połączył szlak Śladami Wschodniosłowiańskiej Tradycji i podkreślił wagę kultury i tradycji. Słowa wdzięczności skierował pod adresem ministra Jarosława Sellina, departamentów środków europejskich i finansów Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przedstawicieli władz wojewódzkich, Dariusza Kopciowskiego, lubelskiego wojewódzkiego konserwatora zabytków, i komisji konserwatorskich:

– To dzięki wam Kościół prawosławny w ciągu ostatnich trzech dekad mógł maksymalnie skorzystać z funduszy europejskich, z funduszu norweskiego i regionalnego programu operacyjnego województwa lubelskiego i podkarpackiego oraz programu wspierania inicjatyw obywatelskich na rzecz terenów wiejskich i funduszy państwowej służby ochrony zabytków. Serdeczne wam Bóg zapłać! – mówił władyka, gratulując proboszczom, administratorom wyremontowanych cerkwi oraz Fundacji Dialog Narodów na czele z dr. Zygmuntem Kwiatkowskim, koordynatorem projektu z gronem współpracowników.

Władyka podziękował Ryszardowi Miklińskiemu (spółka Archaios) za profesjonalny nadzór konserwatorski, a inż. Jerzemu Stadnikowi za profesjonalizm w nadzorze budowlanym, wytrwałość i wyrozumiałość.

Jarosław Sellin, sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalny Konserwator Zabytków mówił: – Staramy się przeznaczyć co roku, z budżetu należnego Polsce z funduszy Unii Europejskiej, jakieś poważne środki na cele kulturowe. Także w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko przeznaczyliśmy ponad 3 mld zł na te cele. Udało nam się rozdysponować te pieniądze na 146 projektów (średnio na każdy prawie 14 mln zł). Ponad 22,5 mln przeznaczyliśmy na podsumowywany dzisiaj projekt. Kościoły i związki wyznaniowe są zaangażowane w realizację 41 projektów, głównie rewitalizację i adaptację dziedzictwa sakralnego różnych wyznań. Jednym z najciekawszych była inwestycja „Wschodniosłowiańskie Dziedzictwo Kulturowe…”. Przez wschodnią Polskę przebiega granica chrześcijaństwa Wschodu i Zachodu. To sąsiedztwo i przenikanie kultur jest bogactwem Rzeczypospolitej. Wszystkie obiekty zostaną połączone szlakiem turystyki kulturowej „Śladami wschodniosłowiańskiej tradycji (zob.: www.szlakswt.pl.). Na szlaku znajdą się miejsca ważne dla prawosławnych, jednocześnie atrakcyjne turystycznie – mówił, wspominając m.in. o walorach trzynastokopułowej cerkwi w Hrubieszowie i drewnianej cerkwi łemkowskiej z 1803 roku w Turzańsku.

(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w e-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)

Grzegorz Jacek Pelica

fot. autor

ze strony dziedzictwo.cerkiew.pl