24 lutego rosyjskie wojska zaatakowały Ukrainę. Wojna przynosi śmierć i cierpienia nie-winnych ludzi, przynosi zniszczenia i zmusiła miliony Ukraińców do opuszczenia kraju. W poprzednim numerze Przeglądu opublikowaliśmy stanowisko soboru biskupów naszej Cerkwi, a w nim apel o to, by brat nie zabijał brata. Cytowaliśmy słowa z listu metropolity Sawy, w którym apelował do patriarchy Kiryła o „podniesienie swojego patriarszego głosu, aby wojna prowadzona przez armię rosyjską na Ukrainie została przerwana”. Zamieściliśmy stanowiska i głosy zwierzchników autokefalicznych Cerkwi, także papieża Franciszka, apelujących i proszących o zakończenie działań wojennych. Niestety, wojna wciąż trwa. Dla ludzi wierzących każda wojna – prócz militarnego, humanitarnego, politycznego i gospodarczego – ma także wymiar duchowy. Dlatego już od początku inwazji, w naszych cerkwiach wznoszona jest modlitwa, by tragiczny czas wojny zakończył się jak najszybciej. Od początku, na wezwanie naszych hierarchów, organizowana jest pomoc uchodźcom. Niestety, wojna nie powstrzymała radykalnych zwolenników utworzonej w 2018 roku Prawosławnej Cerkwi Ukrainy (PCU) przed siłowymi przejmowaniami świątyń kanonicznej Ukraińskiej Prawosławnej Cerkwi.
W przeddzień ataku rosyjskich wojsk zwierzchnik Ukraińskiej Prawosławnej cerkwi (UPC), metropolita kijowski i całej Ukrainy Onufry stwierdził: „Ukraińska Prawosławna Cerkiew konsekwentnie wspierała i nadal wspiera integralność terytorialną Ukrainy i nawołuje do modlitwy o pokój w kraju i na całym świecie. Wzywam przywódców państw i wszystkich, od których to zależy, aby nie dopuścili do nowej wojny. Wojna jest ciężkim grzechem przed Bogiem!”.
Dzień po inwazji zbrojnej Federacji Rosyjskiej na Ukrainę metropolita Onufry w swojej odezwie do wiernych napisał m.in. „Wydarzyło się nieszczęście. Ku ogromnemu smutkowi, Rosja rozpoczęła operację militarną przeciwko Ukrainie i w tym smutnym czasie apeluję byście nie wpadali w panikę, byli odważni i okazali swoją miłość do Ojczyzny oraz do siebie nawzajem. Wzywam was przede wszystkim do usilnej, pełnej pokajania, modlitwy za Ukrainę, za nasze wojsko i za nasz naród. W tym tragicznym czasie wyrażamy naszą szczególną miłość i wsparcie naszym żołnierzom, którzy stoją na straży, chronią i bronią naszą ziemię i nasz naród. Niech ich Bóg błogosławi i ochrania! W obronie suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy apelujemy do prezydenta Rosji o natychmiastowe zaprzestanie tej bratobójczej wojny. Ukraiński i rosyjski naród wyszły z tej samej chrzcielnicy w Dnieprze i wojna między tymi narodami jest powtórzeniem grzechu Kaina, który z zazdrości zabił swojego rodzonego brata. Taka wojna nie ma usprawiedliwienia ani przed Bogiem, ani przed ludźmi”.
Historia pierwszego zabójstwa na ziemi – napisał prawosławny publicysta Andrej Własow (spzh.news) – jest archetypem tego, co dzieje się w wielu aspektach życia zarówno narodów i państw, jak i poszczególnych ludzi. W wyniku bratobójstwa Kain dokonał własnego, jak powiedzielibyśmy teraz, cywilizacyjnego wyboru. Tego samego wyboru dokonał Set, który urodził się Adamowi i Ewie po zamordowaniu Abla. Historia mówi nam, że prawie zawsze po wielkich wstrząsach, wojnach czy innych katastrofach naród, który je przeżył, dokonuje wyboru swej dalszej drogi rozwoju. To, że metropolita Onufry porównał atak zbrojny Federacji Rosyjskiej na Ukrainę do grzechu Kaina, nie jest przypadkowe. Historia biblijna mówi nam nie tylko o przyczynach bratobójstwa, ale także o tym, co wydarzyło się później.
Po zamordowaniu Abla Bóg wezwał Kaina do pokuty: Wtedy Bóg zapytał Kaina: Gdzie jest brat twój, Abel? (Rdz 4,9). Jest to bardzo podobne do wezwania do Adama: Gdzie jesteś? (Rdz 3,9). Ale Kain odrzucił to wezwanie i bardzo śmiało odpowiedział Bogu: – Czyż jestem stróżem brata mego? (Rdz 4,9). Tak więc Kain odrzucił pokutę, odrzucił Boga i dokonał swojego cywilizacyjnego wyboru. Następnie Bóg wypowiedział mu wyrok: Cóżeś uczynił? Krew brata twego głośno woła ku mnie z ziemi! Bądź więc teraz przeklęty na tej roli, która rozwarła swą paszczę, aby wchłonąć krew brata twego, przelaną przez ciebie. Gdy rolę tę będziesz uprawiał, nie da ci już ona więcej plonu. Tułaczem i zbiegiem będziesz na ziemi! (Rdz 4,10-12).
Najważniejszym cywilizacyjnym wyborem, jakiego dokonał Kain, było odejście od Boga: Po czym Kain odszedł od Pana i zamieszkał w kraju Nod, na wschód od Edenu (Rdz 4,16). W ten sposób odrzucił kierownictwo Boga i zaczął według własnego uznania urządzać sobie ziemskie życie, budować cywilizację, w której Bóg nie miał już miejsca. Zamiast wielbić Boga, Kain i jego potomkowie zaczęli intensywnie troszczyć się o własną wygodę i rozrywkę. Plemię Kaina było bezbożne, dlatego zostało później wytępione przez potop.
Inną cywilizacją, która pojawiła się na ziemi, jest cywilizacja Seta. Pismo Święte opisuje to w następujący sposób: Adam raz jeszcze zbliżył się do swej żony i ta urodziła mu syna, któremu dała imię Set, gdyż – jak mówiła – dał mi Bóg innego potomka w zamian za Abla, którego zabił Kain. Setowi również urodził się syn; Set dał mu imię Enosz. Wtedy zaczęto wzywać imienia Pana (Rdz 4,25-26).
Cywilizacja założona przez Seta nie wyróżniała się ziemską mocą, światowym komfortem i obecnością rozrywki, ale zachowała i rozwinęła prawdziwe wielbienie Boga. Błogosławiony Augustyn w dziele „Państwo Boże” pisał: „Wtedy te dwa różne pokolenia, jedno Seta, drugie Kaina, każde w szczególny sposób wchodzi w skład tych dwóch państw: jedno jest niebieskie, wędrujące po ziemi, drugie jest ziemskie, dążące i trzymające się ziemskich przyjemności”.
Co oznaczają te dwa kierunki cywilizacyjne, te dwa archetypy w odniesieniu do dzisiejszej sytuacji? Jeśli naród ukraiński zapomni o staraniu się naprzód o Królestwo Boże i o Jego sprawiedliwość (Mt 6,33) i w pełni skupi się tylko na przywróceniu dawnego komfortu, jeśli nie przyniesie Bogu pokuty i nie będzie dążyć do spełnienia Jego przykazań, wtedy będzie to droga Kaina. Ta ścieżka prowadzi donikąd.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w e-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
fot. svlavra.church.ua, t.me/s/orthobuk
