W ostatni weekend września w końcu doszedł do skutku długo planowany wyjazd młodzieżowej grupy teatralnej działającej przy Fundacji „Oikonomos” do Paryża. Utalentowana młodzież, która poświęciła kilka miesięcy na przygotowanie absolutnie wyjątkowego spektaklu o Matce Marii pod czujnym okiem wspaniałej pani reżyser Joanny Troc mogła zaprezentować się w mieście, w którym Matka Maria (jak o niej mówiono „instytucja charytatywna Paryża„) tak aktywnie działała.
„Nikt nie może być numerem” – to spektakl, który stara się oddać atmosferę towarzyszącą wydarzeniom historycznym pierwszej połowy XX wieku – rewolucji bolszewickiej, migracji setek tysięcy uciekinierów, drugiej wojny światowej. Przedstawia urywki z życia Marii Skobcowej, zwanej Matką Marią z ulicy Lourmel – współczesnej świętej, poetki, mniszki, żyjącej w świeckim otoczeniu, pomagającej biedakom na ulicach Paryża, ratującej Żydów w czasie Holokaustu, która za swoją działalność zapłaciła najwyższą cenę – zginęła w obozie koncentracyjnym Ravensbrück.
Spektakl powstał na podstawie książki Sergiusza Hackela w przekładzie ks. Henryka Paprockiego, wydanej przez Fundację „Oikonomos” w 2008 roku. Jest to opowieść o miłości totalnej i bezkompromisowej, która zwycięża nawet w czasie wielkiego upadku i kryzysu człowieka.
Premiera spektaklu miała miejsce w listopadzie 2019 roku w Operze i Filharmonii Podlaskiej Europejskim Centrum Sztuki w Białymstoku. Spektakl był też wystawiany na I Festiwalu Małych Form Teatralnych „Drabina do nieba” w Warszawie, na XVI Międzyszkolnym Ekumenicznym Spotkaniu Młodych w Akademii Teatralnej w Białymstoku oraz na Międzynarodowym spotkaniu Światowej Federacji Młodzieży Prawosławnej w lipcu tego roku Syndesmos w Supraślu.
Wyjazd do Paryża możliwy był dzięki współpracy Fundacji „Oikonomos” i jej prezes Magdaleny Żdanuk ze Studium Ikonograficznym im. Andrzeja Rublowa w Paryżu, którego kierownikiem jest o. Maciej Leszczyński. Młodzież nie tylko dwukrotnie zaprezentowała spektakl przed paryską widownią, ale również miała możliwość zwiedzenia miasta, spotkań ze studentami studium oraz osobami zajmującymi się spuścizną Matki Marii.
Spektakle jak zawsze wywołały wiele emocji i głębokich wzruszeń. Swoją obecnością zaszczycili nas m.in. o. Nicolas Carnokrak, proboszcz parafii św. Serafina z Sarowa w Paryżu (gdzie do niedawna znajdowało się wiele ikon i szat liturgicznych wyszywanych przez Matkę Marię z rozebranej cerkwi przy rue de Lourmel), Cyrille Sollogoub, przewodniczący ACER-MJO (Action Chrétienne des Etudiants Russess – Mouvement de Jeunesse Orthodoxe), stowarzyszenia prawosławnych studentów, do którego należała i współtworzyła Matka Maria oraz Marie Nadia Tchinaev z Centrum Kultury Matki Marii Skobcowej (Centre Culturel Mère Marie Skobtsov). Cieszy nas, że historię o Matce Marii mogli zobaczyć młodzi ludzie, ale prawdziwym zaszczytem dla nas był szczególny widz – metropolita Jan (Jean Pierre Renneteau), dzięki którego gościnności nasz występ w ogóle był możliwy na skromnej, lecz pięknej scenie przy rue Daru. Naszą śpiewającą młodzież ucieszyły też miłe słowa od protodiakona Aleksandra Kiedrowa (wnuka wielkiego kompozytora), dyrygującego chórem w paryskim soborze.
Ale oprócz samego wystawienia spektaklu młodzież miała okazję zobaczyć też miejsca związane z życiem świętej. W sobotnie popołudnie odwiedziliśmy niezwykłe miejsce – spaloną cerkiew św. Sergiusza z Sarowa i Opieki Matki Bożej przy rue Lecourbe 91. Do tej skromnej cerkwi rosyjskich imigrantów w Paryżu, zbudowanej w podwórzu przy domu dla studentów, nie jest łatwo trafić – znajduje się za zieloną bramą kamienicy, w prawdziwej oazie zieleni, a do niedawna słynęła chociażby z tego, że w jej wnętrzu rosły dwa drzewa. Niestety, w kwietniu tego roku wybuchł w niej pożar i spłonęło wówczas wiele ikon namalowanych przez współpracownicę Matki Marii – siostrę Joannę Reitlinger – oraz ikon i szat wyhaftowanych przez samą Elżbietę Skobcową.
O. Nicolas Carnokrak opowiedział nam historię tego miejsca i pokazał ocalałe z pożaru przedmioty, które wyszywała Matka Maria – płaszczenicę, świąteczne szaty liturgiczne i ikonę Anioł z kadzidłem.
W niedzielnej Liturgii uczestniczyliśmy w soborze św. Aleksandra Newskiego w Paryżu – pierwszej świątyni prawosławnej we Francji, zbudowanej w typowym dla rosyjskiej architektury cerkiewnej swojej epoki stylu bizantyńsko-ruskim. To tu urzędował od 1922 roku metropolita Eulogiusz (który postrzygł Elżbietę Skobcową, nadając jej imię Maria), wówczas egzarcha zachodnioeuropejski Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego poza Granicami Rosji, a wcześniej pierwszy ordynariusz prawosławnej eparchii chełmskiej.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w e-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
Magdalena Żdanuk, fot. archiwum autorki
