Home > Artykuł > Najnowszy numer > 80 rocznica śmierci św. Grzegorza Peradze

80 rocznica śmierci św. Grzegorza Peradze

Przebywając w Auschwitz, bardzo trudno znaleźć słowa, by opisać to, co stało się tutaj, u wrót piekła. To jest prawdopodobnie największy wstyd ludzkości. Miejsce to pokazuje, do czego doprowadza ludzka nienawiść do bliźniego, brak tolerancji i zło. Auschwitz to miejsce, w którym możemy stracić nadzieję. Jednocześnie, jest to jednak miejsce nadziei. Tutaj swoje życie zakończył Grzegorz Peradze. On, ale też wielu innych, którzy zginęli wśród tych murów, pokazują nam, że człowiek może być dla bliźnich przykładem odwagi i męstwa, że można być pełnym bohaterstwa i poświęcenia dla innego człowieka – powiedziała prezydent Gruzji, Salome Zurabiszwili, podczas uroczystości upamiętniającej osiemdziesiątą rocznicę męczeńskiej śmierci archimandryty św. Grzegorza Peradze (1899-1942), która odbyła się 6 grudnia w Miejscu Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.

Organizatorami oficjalnego spotkania w byłym niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady było Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Państwowe Muzeum Autschwitz-Birkenau. Wydarzenie rozpoczęło się panichidą za pomordowanych, w której wzięli udział duchowni z Polski i Gruzji, delegacja kolonii gruzińskiej w Polsce, przedstawiciele Uniwersytetu Warszawskiego, a także dyrektor Muzeum Auschwitz. Po modlitwie złożono wieńce pod Ścianą Śmierci na dziedzińcu bloku 11, czyli w miejscu, gdzie esesmani w latach 1941-1943 rozstrzelali kilka tysięcy osób.

Uczestnicy spotkania zwiedzili fragment ekspozycji muzeum, m.in. blok 5, gdzie znajdują się osobiste przedmioty należące do ofiar zagłady, które odnaleziono po wyzwoleniu obozu, m.in. buty, walizki, okulary, czy naczynia kuchenne, a także blok 4, w którym prezentowane są podstawowe informacje o osobach deportowanych do Auschwitz – Żydach, Polakach, Romach, radzieckich jeńcach wojennych i innych grupach osób osadzanych przez Niemców w obozie. Znajduje się tam model komory gazowej i krematorium II z obozu Birkenau.

W sali audytoryjnej Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście dyrektor muzeum, dr Piotr Mateusz Andrzej Cywiński, powiedział: „Stoimy dzisiaj, w osiemdziesiątą rocznicę śmierci św. Grzegorza Peradze, na terenie byłego obozu koncentracyjnego Auschwitz i z tej perspektywy patrzymy na tamte wydarzenia. Dzisiaj chyba lepiej niż to było w przeszłości, rozumiemy, czym ma być dla nas i dla kolejnych pokoleń pamięć. Nigdzie indziej, jak w pamięci, nie mamy tak wielkiej szansy zdobyć pewnej mądrości, zrozumienia i przestrogi, tak by przyszły świat nie wyglądał ponownie, jak ten sprzed ośmiu dekad”.

Dr David Kolbaia ze Studium Europy Wschodniej Wydziału Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego wygłosił referat na temat okoliczności aresztowania św. Grzegorza Peradze na podstawie dokumentów przechowywanych w Bibliotece Polskiej w Londynie.

Prelegent, będący cenionym historykiem, kartwelologiem, jest założycielem i redaktorem naczelnym rocznika „Pro Georgia. Journal of Kartvelological Studies”, członkiem międzynarodowej komisji dziedzictwa św. Grzegorza Peradze, jak również przewodniczącym polsko-gruzińskiej komisji historyków pod patronatem prezydentów Polski i Gruzji. Teresa Wontor-Cichy z Centrum Badań Muzeum przedstawiła zagadnienie dotyczące życia religijnego w obozie Auschwitz.

Podczas uroczystości odbyła się oficjalna prezentacja znaczka pocztowego Poczty Polskiej i Poczty Gruzińskiej „Grigoł Peradze”, autorstwa dr. Davida Kolbai, którego nakład wynosi 128 tysięcy sztuk.

Prezydent Gruzji, Salome Zurabiszwili, dokonała wpisu do księgi pamiątkowej muzeum: „Chylę czoła przed męczeństwem św. Grzegorza Peradze, który przemienił się w jeden z tych milionów płomieni rozświetlających ciemność i do dziś przekonuje nas o niezwyciężoności dobra”.

Św. Grzegorz Peradze w swym ziemskim życiu wypełnił słowa Chrystusa: Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich (J 5,13). Odegrał ważną rolę nie tylko w historii nauki polskiej, ale także światowej. Świadczy o tym powoływanie się na jego prace przez uczonych z różnych dziedzin. Studiował w Tbilisi, Berlinie i Bonn, gdzie w 1926 roku obronił rozprawę doktorską na temat „Historia monastycyzmu gruzińskiego od jego początków do 1064 roku. Przyczynek do historii monastycyzmu orientalnego”.

Od 1933 roku był profesorem patrologii i kierownikiem seminarium patrystycznego w Studium Teologii Prawosławnej Uniwersytetu Warszawskiego. Odbył wiele podróży naukowych, m.in. do Ziemi Świętej, Syrii, Grecji, Bułgarii, Rumunii, Austrii, Włoch. Pozostawił po sobie ponad siedemdziesiąt prac naukowych, głównie dotyczących dziedzictwa Ojców Cerkwi. Św. Grzegorz Peradze to jedyny profesor Uniwersytetu Warszawskiego, który został świętym.

(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w e-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)

Andrzej Charyło

fot. Marek Lach (www.auschwitz.org)