29 grudnia 2022 roku podlaski wojewódzki konserwator zabytków, prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz, podpisała decyzję dotyczącą wpisu do rejestru zabytków cmentarza prawosławnego parafialnego wraz z ogrodzeniem i bramami przy ul. Grzegorza Chodkiewicza w Zabłudowie. Cmentarz założono w drugiej połowie XIX wieku. W 1863 roku wzniesiono na jego terenie drewnianą cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego, która spłonęła w pożarze 25 lipca 1920 roku.
– Cmentarz prawosławny w Zabłudowie posiada wartość historyczną o znaczeniu regionalnym. Stanowi ważny, materialny dokument zarówno dziejów parafii, jak i samej miejscowości. Zespół historycznych nagrobków, szczególnie w północno-zachodniej części cmentarza, przedstawia walory artystyczne. Nagrobki pochodzą z przełomu XIX i XX wieku, niekiedy z lat dwudziestych XX wieku. Zostały wykonane z granitu oraz piaskowca. W zdecydowanej większości przybierają kształt obelisków zakończonych metalowymi krzyżami, niekiedy kamiennych krzyży na cokole. Na szczególną uwagę zasługują kute i odlewane żeliwne oraz stalowe krzyże, które przyjmują różne dekoracyjne formy – stwierdza prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz.
Jeden z najstarszych nagrobków cmentarza w Zabłudowie pochodzi z 1878 roku. Znajduje się na niewielkim wzniesieniu i jest wykonany z żeliwa, w formie obelisku. Do dziś zachowała się jedynie ozdobna podstawa krzyża w formie plecionki z elementami liści. Na przedniej części nagrobka widnieje napis pisany cyrylicą, a na tylnej znajduje się motyw wieńca kwiatowego.
Cmentarz w Zabłudowie, otoczonym murem z kamienia polnego, jest czynnym cmentarzem. Powstał na planie zbliżonym do wydłużonego prostokąta. Jego pagórkowaty teren porośnięty jest lipami, sosnami, brzozami.
Na podstawie wuoz.bialystok.pl
oprac. Andrzej Charyło
fot. wuoz.bialystok.pl
