São Paulo, założone w XVI wieku, to największe miasto Ameryki Południowej, położone w południowej części Brazylii w pobliżu wybrzeża Oceanu Atlantyckiego. Obszar metropolitalny obejmujący ponad dwadzieścia dwa miliony mieszkańców jest czwartym pod względem wielkości na świecie.
Nazwa miasta, oddalonego od Polski o ponad dziesięć tysięcy kilometrów, wywodzi się od imienia św. apostoła Pawła. Znajduje się tam największa na półkuli południowej świątynia prawosławna, należąca do patriarchatu antiocheńskiego. W tym roku mija czterdzieści pięć lat od uroczystego poświęcenia monumentalnej cerkwi.
Pod koniec XIX wieku prawosławni Syryjczycy i Libańczycy opuszczali swą ojczyznę z powodu prześladowań ze strony Imperium Osmańskiego. Niektórzy udawali się do odległej Brazylii, gdzie znajdowali schronienie. W nowym środowisku starali się zachowywać swoją kulturę, język, przywiązanie do wyznawanej religii. Powstawały lokalne wspólnoty, które zaczęły organizować życie liturgiczne. W 1900 roku w São Paulo przy ulicy Itobi, obecnej Rua Cavalheiro Basílio Jafet, rozpoczęto budowę pierwszej w Brazylii cerkwi prawosławnej Zwiastowania Bogarodzicy. Po czterech latach dzięki ofiarności i staraniom wiernych dokonano jej poświęcenia. Przez dziesięciolecia świątynia była miejscem modlitwy prawosławnych mieszkańców miasta.
W związku ze zwiększającą się liczbą parafian patriarchatu antiocheńskiego niezbędne było zbudowanie kolejnej, okazałej cerkwi. Utworzono stowarzyszenie o nazwie „Bractwo São Paulo”, którego przewodniczącym był Assad Abdalla, jeden z największych dobroczyńców arabskiej diaspory. W 1922 roku sobór biskupów patriarchatu antiocheńskiego pod przewodnictwem patriarchy Grzegorza IV (Haddada) podjął decyzję o wyświęceniu Michaela Chehade na biskupa Brazylii. Nowy hierarcha pełnił posługę dość krótko, gdyż zmarł w 1931 roku.
Dzięki staraniom bractwa w 1939 roku zakupiono działkę w centrum São Paulo przy ulicy Vergueiro, w dzielnicy Paraíso. Zaplanowano wznieść wierną kopię świątyni Hagia Sophia w dawnym Konstantynopolu, stolicy Cesarstwa Wschodniorzymskiego. Jednakże w związku z planowaną budową pobliskiej linii metra, koncepcja musiała być zmieniona. Ostatecznie w 1942 roku zatwierdzono projekt architektoniczny jedynie nawiązujący do słynnej cerkwi, znajdującej się w dzisiejszym Stambule w Turcji. Jego autorami byli Francisca Galvão Bueno i Igor Sresnewsky, kierownikiem budowy Paul Taufick Camasmie. Fundusze na wzniesienie nowej świątyni napływały od prawosławnych rodzin z całego kraju. Według spisu powszechnego z tamtego okresu, w Brazylii mieszkało wówczas około czterdziestu tysięcy prawosławnych.
Po kilkunastu latach wybudowano najwspanialszą i największą cerkiew w całej Ameryce Południowej. Wnętrze świątyni pokryto szlachetną odmianą białego marmuru z regionu Carrara we Włoszech. W tym kamieniu rzeźbili najsłynniejsi artyści epoki renesansu, m.in. Michał Anioł. Z marmuru karraryjskiego w brazylijskiej cerkwi wykonano okazały ikonostas, w którym umieszczono sześćdziesiąt pięć ikon, dzieło rzeźbiarza i ikonografa Włodzimierza Krivoutza.
Główna kopuła i pendentywy zostały pokryte freskami przez grupę artystów, którą kierował Joseph Trabulsi, osobiście wyznaczony do tego celu przez ówczesnego króla Egiptu i Sudanu Faruka I.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w e-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
Andrzej Charyło, fot. catedralortodoxa.com
