Afryka to drugi pod względem wielkości kontynent na Ziemi, który zamieszkuje 1,3 miliarda ludzi. Na jej obszarze znajduje się najwięcej suwerennych państw na świecie. Jednym z najbardziej zróżnicowanych kulturowo i językowo krajów w całej Afryce jest Kenia, państwo położone we wschodniej części kontynentu nad Oceanem Indyjskim. Leży na równiku i graniczy z Somalią, Etiopią, Sudanem Południowym, Ugandą, Tanzanią. W kraju, zamieszkiwanym przez ponad czterdzieści sześć milionów ludzi, jest około półtora miliona wyznawców prawosławia. Należą oni do patriarchatu aleksandryjskiego, którego zwierzchnikiem jest patriarcha Teodor II. Obecnie w Kenii istnieją trzy prawosławne diecezje, około trzysta parafii, w których posługę kapłańską niesie czterystu duchownych. Co roku kilkaset osób przyjmuje prawosławny chrzest.
Początek chrześcijańskich dziejów Afryki sięga pierwszych wieków, jednakże większość jej terenów zostało zislamizowanych we wczesnym średniowieczu. Prawosławie pojawiło się w Kenii na początku XX wieku wraz z przyjazdem pierwszych greckich przybyszy. Od tego czasu patriarchat aleksandryjski wysyłał okazjonalnie kapłanów w celu sprawowania nabożeństw. Początkowo prawosławie nie wykraczało poza ramy społeczności greckiej, a sama misja jeszcze nie istniała.
Rozpoczęcie rozprzestrzenienia się prawosławia w Kenii wśród rdzennej ludności zostało zainicjowane z woli samych Afrykanów, którzy starali się odnaleźć prawdziwą wiarę i odkryli prawosławie. W 1932 roku napisali list do patriarchy Melecjusza II (Metaksakisa) z prośbą o przyłączenie ich do patriarchatu aleksandryjskiego. Patriarcha udzielił pozytywnej odpowiedzi, ale wkrótce zmarł. Kenijczycy ponownie napisali list do kolejnego patriarchy Krzysztofa II (Daniilidisa). W 1946 roku lokalna społeczność została przyjęta oficjalnie do jedności kanonicznej z patriarchatem aleksandryjskim.
W 1952 roku w Kenii narodził się ruch wyzwoleńczy przeciwko kolonializmowi. Większość parafii prawosławnych poparła powstańców. Wskutek tego wielu prawosławnych duchownych pozbawiono wolności. Jednym z nich był o. George Arthur Kaduna, późniejszy pierwszy czarnoskóry biskup Kenii, który spędził w więzieniu dziesięć lat wraz z przyszłym prezydentem kraju Jomo Kenyattą. Z czasem jednak sytuacja się unormowała. W 1958 roku utworzono arcybiskupstwo Irinipolis i wschodniej Afryki, w skład której wchodziła Kenia.
W rozprzestrzenieniu się prawosławia w Kenii znaczącą rolę odegrał arcybiskup Cypru Makarios III (Muskos), z inicjatywy i dzięki trudom którego powstało seminarium duchowne w Nairobi. Od 1994 roku arcybiskupem Kenii był Ireneusz (Talambekos), a od 1997 roku Serafin (Kykkotis). W 2001 roku jego miejsce zajął Makarios (Tillyridis), którego tytuł w 2015 roku zmieniono na arcybiskupa Nairobi i egzarchę całej Afryki Wschodniej.
W tym samym roku z arcybiskupstwa Kenii wydzielono dwie nowe administratury. Biskupem Nieri i Góry Kenia został Neofitos (Kongai), natomiast biskupem Kisumu i Zachodniej Kenii Atanazy (Akunda), który w styczniu 2019 roku zmarł po ciężkiej chorobie. Po jego śmierci diecezją zarządza arcybiskup Makarios (Tillyridis).
Obecnie głównym ośrodkiem kształcenia kenijskich duchownych jest seminarium duchowne w Nairobi. Działkę pod jego budowę podarował były prezydent Kenii Jomo Kenyatta. Otwarcie uczelni w 1982 roku przez obecnego arcybiskupa Tirany, Durrës i całej Albanii Anastasiosa (Yannoulatosa) zapoczątkowało gwałtowny wzrostu liczby prawosławnych chrześcijan we wschodniej Afryce. Cechą charakterystyczną tego seminarium, odróżniającą go od innych szkół teologicznych, jest fakt, że studenci łączą naukę z pracą katechetyczną i misyjną. W każdą niedzielę wszyscy udają się do swoich rodzimych parafii, gdzie uczą ludzi podstaw wiary. Początkowo seminarium zostało otwarte dla potrzeb metropolii wschodniej Afryki, w skład której wchodziły tereny Kenii, Ugandy i Tanzanii. Od 1995 roku, w związku z rozszerzeniem działalności patriarchatu aleksandryjskiego, uczelnia zaczęła przyjmować studentów z innych krajów afrykańskich. Głównym celem jest uczynienie z seminarium ogólnoafrykańskiej uczelni, jednoczącej wszystkich w ramach patriarchatu aleksandryjskiego.
W 1998 roku seminarium przemianowano na Prawosławną Patriarchalną Cerkiewną Szkołę im. Makariosa III (ang. Orthodox Patriarchal Ecclesiastical School of Makarios III) z programem nauczania na wzór innych greckich szkół teologicznych. Obecnie uczą się w niej osoby z różnych afrykańskich krajów, m.in. z Kenii, Ugandy, Tanzanii, Madagaskaru, Zimbabwe, Kamerunu. Wielu studentów po ukończeniu szkoły kontynuuje naukę w Grecji i Stanach Zjednoczonych. Niektórzy z nich po powrocie zostają wykładowcami. Dyplom ukończenia uczelni w Nairobi jest uznawany przez uniwersytety europejskie i amerykańskie.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w E-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
Andrzej Charyło, fot. Anna Blakicka
