We wrześniu 1944 roku w Bielsku Podlaskim powstało Państwowe Gimnazjum i Liceum Białoruskie. Swe osiem-dziesięciolecie szkoła świętowała 13 i 14 września, organizując dziewiąty zjazd absolwentów. Przypomniano twórców szkoły, obok Jarosława Kostycewicza pierwszego dyrektora, Anatola Tymińskiego. O nim traktuje wystawa, przygotowana przez muzeum w Studziwodach, otwarta z okazji zjazdu.
Tymińscy w Boćkach
Początki historii miasteczka Boćki są związane z działalnością na Podlasiu Iwana Semenowicza Sapiehy, pierwszego wojewody podlaskiego, który w 1509 roku otrzymał przywilej założenia nad rzeką Nurzec miasta i zamku. Trzy lata później Iwan Sapieha został właścicielem sąsiadującego z Boćkami Dubna, gdzie założył jedną ze swych głównych rezydencji. Tu też zmarł w 1517 roku, a jego ciało zostało złożone w cerkwi Zaśnięcia Bogarodzicy (Uspienskiej) w Boćkach.
Od drugiej połowy XVIII wieku z Boćkami i okolicą związany jest duchowny ród Tymińskich. W latach 1781-1804 w cerkwi Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Andryjankach wikariuszem, potem proboszczem, był o. Michał Tymiński s. Grzegorza, ur. w 1740 roku. Jego syn Józefat Tymiński w 1816 roku sprawował urząd proboszcza cerkwi Uspienskiej w Boćkach. Diakiem (psalmistą) tej cerkwi był wówczas Antoni Tymiński syn Jana, urodzony w 1793 roku.
Obecnie istniejąca cerkiew w Boćkach została zbudowana w latach 1819-1824 staraniem o. Józefata Tymińskiego, przy materialnym wsparciu hrabiego Jana Potockiego, właściciela miejscowości. W latach 1872-1874 świątynię przebudowano. Parafia prawosławna w Boćkach liczyła wówczas ponad 2000 wiernych. Jej proboszczem był o. Feliks Markiewicz. Antoni Tymiński zmarł w 1872 roku, dożywszy 79 lat.
Antoni Tymiński, psalmista cerkwi w Boćkach, miał siedmiu synów, którzy zostali psalmistami – Jan i Andrzej w Boćkach, Aleksander w Rajsku, Apolinary w Orepiczach, Julian w Kopciówce koło Grodna, Bazyli w Maleszach, Jakub w Wierejkach. Ostatni z nich, dziadek bohatera tego materiału, urodził się w Boćkach 15 marca 1840 roku. Jego chrzestnymi byli Ławrentij Chiniewicz i Jelizawieta Tymińska.
Tymińscy w Rajsku
Aleksander Tymiński urodził się w Boćkach w 1832 roku. Po ukończeniu szkoły duchownej w Supraślu, w 1849 został psalmistą w parafii Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy w Bielsku. Po pięciu latach przeniósł się do Rajska.
W 1854 roku w Rajsku znajdowała się drewniana cerkiew parafialna św. Paraskiewy, której proboszczem był o. Józef Markiewicz. W 1865 jego następcą został o. Andrzej Sosnowski, budowniczy nowej, murowanej cerkwi, wyświęconej 23 marca 1875 roku. W następnym roku przeniesiono tu z cerkwi cmentarnej cudotwórczą Rajską Ikonę Bogarodzicy. Murowaną cerkiew w Rajsku uszkodzono podczas działań wojennych, w Bitwie Bielskiej w sierpniu 1915. Odbudowano ją w okresie międzywojennym, lecz po pacyfikacji Rajska z 16 czerwca 1942 roku rozebrano do fundamentów.
Aleksander Tymiński funkcję psalmisty w Rajsku sprawował nieprzerwanie w latach 1854-1913. Wyróżniał się skromnością i sumiennością, sam uprawiał przydzieloną mu ziemię. Z pierwszą żoną Zofią c. Karpa Przygodzińskiego, miał siedmioro dzieci, które starannie wykształcił:
• najstarszy syn, Lew Tymiński, ukończył Litewskie Seminarium Duchowne w Wilnie i został duchownym;
• młodszy Włodzimierz pracował w oświacie jako wizytator seminariów w Kamieńcu i Wilnie. Był długoletnim dyrektorem zarządu szkół ludowych guberni grodzieńskiej oraz członkiem Grodzieńskiego Komitetu Cerkiewno-Archeologicznego;
• psalmistą został trzeci z braci – Wiktor, Hipolit był psalmistą i nauczycielem, Michał ukończył seminarium duchowne, Zofia zaś została żoną duchownego o. Konstantego Żukowicza.
Po śmierci w 1888 roku pierwszej żony Aleksander Tymiński ożenił się po raz drugi z Łucją, młodszą o trzydzieści lat. Urodziła się im trójka dzieci: Ludmiła, Aleksandra oraz Jan. Potomkowie psalmisty Aleksandra Tymińskiego do dzisiaj zamieszkują na terenie parafii Rajsk, m.in. w Nałogach. Mieszkaniec tej wsi Anatol Grzegorz Tymiński, naczelnik wydziału oświaty, kultury i ochrony zdrowia starostwa powiatowego w Bielsku Podlaskim, kontynuuje rodzinne tradycje oświatowe.
Ojciec Lew Tymiński
Lew Tymiński urodził się w Rajsku w 1855 roku. Po ukończeniu Litewskiego Seminarium Duchownego w Wilnie rozpoczął tu pracę jako inspektor pomocniczy. W 1879 roku został wyświęcony na duchownego. Początkowo służył w Gródku oraz w Bystrycy w guberni wileńskiej. Wiele lat był wizytatorem szkół cerkiewno-parafialnych w powiatach wileńskim i trockim, zajmując się także organizacją bibliotek i czytelni ludowych.
W 1908 roku o. Lew Tymiński powrócił do Bielska, gdzie został proboszczem parafii Woskresieńskiej. Był też członkiem rady oraz nauczycielem męskiego i żeńskiego progimnazjum. Nauczał religii w dwóch szkołach miejskich oraz w szkole cerkiewno-parafialnej w Parcewie. Rozbudowywał parafialne cerkwie.
W sierpniu 1915 roku o. Lew Tymiński wraz z rodziną udał się w bieżeństwo do Połtawy. Tutaj uczył w szkołach i został proboszczem cerkwi Spaskiej. W strony rodzinne powrócił w 1922 roku, kiedy mianowano go proboszczem cerkwi św. Michała w Bielsku Podlaskim. Był dziekanem bielskim i spowiednikiem duchownych, cieszył się autorytetem wśród władz cywilnych. Zmarł w 1937 roku.
Syn o. Lwa, Włodzimierz Tymiński, został nauczycielem matematyki. Od 1944 roku wraz z żoną Wierą uczył w Państwowym Gimnazjum i Liceum Białoruskim w Bielsku Podlaskim. Dyrektorem placówki był jego trojurodny brat Anatol Tymiński, syn Mikołaja.
Ojciec Mikołaj Tymiński
Mikołaj Tymiński urodził się 5 marca 1875 roku w Wierejkach w powiecie wołkowyskim, gdzie jego ojciec Jakub był psalmistą. W 1877 roku urodził się młodszy brat Mikołaja – Piotr. Były jeszcze trzy siostry: Melania, Wiera i Anastazja.
Mikołaj Tymiński dzieciństwo spędzał w Wierejkach, a od 1887 roku w Jałówce, gdzie jego ojciec objął funkcję psalmisty. W tym czasie Mikołaj Tymiński uczył sie w Litewskim Seminarium Duchownym. Pracę rozpoczął jako nauczyciel dwuklasowej szkoły w Drohiczynie, przygotowującej nauczycieli szkół cerkiewno-parafialnych. W 1901 roku przeniósł się do Jałówki, gdzie była podobna szkoła.
Wybranką Mikołaja Tymińskiego została Lubow Sosnowska, córka o. Łukiana Sosnowskiego, proboszcza nowo erygowanej parafii w Kuraszewie. Ich ślub odbył 18 października 1898 roku w Kuraszewie.
Po uzyskaniu święceń kapłańskich Mikołaj Tymiński objął parafię Zaśnięcia Najświętszej Bogarodzicy w Lewszowie w powiecie wołkowyskim. Był tu proboszczem do 1925 roku, z przerwą na bieżeństwo. Potem, do śmierci w 1936 roku, służył w parafii Hołowacze w dekanacie Skidel, niedaleko Grodna.
Anatol Tymiński w Lewszowie Wilnie i Warszawie
Anatol Tymiński urodził się 30 marca 1904 roku w Lewszowie, a ochrzczony został 23 kwietnia. Jego chrzestnymi zostali Aleksander Żywotowski oraz matuszka Aleksandra Sosnowska z parafii Klepacze. Po ukończeniu lewszowskiej szkoły ludowej, w 1914 roku Anatol wstąpił do drugiej klasy szkoły duchownej w Żyrowicach. W sierpniu 1915 roku wraz z rodzicami i siostrą Katarzyną (po mężu Proniewską) udał się w bieżeństwo. Trafił do Rżewa, gdzie rozpoczął naukę w ewakuowanej tu Białostockiej Szkole Realnej. Zaprzestał nauki w szóstej klasie, gdy wybuchła rewolucja, ponieważ, jak pisał w życiorysie: „Władza bolszewicka wykoleiła nas z życia normalnego, ojciec stracił posadę i ja byłem zmuszony dla zarobku stać w szeregi zwyczajnych robotników”.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w E-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
Doroteusz Fionik, fot. archiwum autora
