Białoruś
Sprowadzono moszczi św. Eufrozyny Moskiewskiej
9 września sprowadzono do Mińska relikwie św. Eufrozyny Moskiewskiej. Dzień wcześniej, 8 września, przed Liturgią w Sretienskim Monasterze w Moskwie odbyło się spotkanie dwóch relikwiarzy – z moszczami św. Eufrozyny Połockiej i św. Eufrozyny Moskiewskiej. Relikwie św. Eufrozyny z Połocka przywieziono z monasteru Spasa i św. Eufrozyny w Połocku, relikwie św. Eufrozyny Moskiewskiej z Soboru Chrystusa Zbawiciela w Moskwie.
W Mińsku relikwiarz z moszczami św. Eufrozyny Moskiewskiej został powitany w monasterze św. Elżbiety molebnem i akatystem, odsłużonym przez biskupa nieświeskiego Awksientija, wikariusza patriarszego egzarchy całej Białorusi. Wkrótce dotrze także do innych diecezji.
W roku 2024 mija 920 lat od narodzin św. Eufrozyny Połockiej, założycielki monastycyzmu żeńskiego na Rusi i 155 lat od kanonizacji św. Eufrozyny Moskiewskiej (w świecie wielkiej kniagini Eudokii Dymitrewnej), małżonki kanonizowanego przez ruską Cerkiew kniazia Dymitra Dońskiego.
Za życia wielka księżna Eudokia nazywana była matką, gospodynią Moskwy, a po śmierci jej opiekunką.To właśnie ona przekonała metropolitę Cypriana do przeniesienia Włodzimierskiej Ikony Matki Bożej z Włodzimierza do Moskwy. Dzięki wstawiennictwu Bogarodzicy Moskwa została uratowana przed zniszczeniem przez wojska Tamerlana w 1395 roku. Dwa lat później założono w Moskwie Sretienski Monaster, w którym od wieków 8 września obchodzi się wielkie święto – Sretienija (spotkania) Włodzimierskiej Ikony Matki Bożej.
Estonia
Naciski na Estońską Prawosławną Cerkiew
Rząd estoński wymaga od Estońskiej Prawosławnej Cerkwi (EPC), pozostającej w modlitewnej jedności ze wszystkimi, w tym z ruską, kanonicznymi Cerkwiami, integracji z Estońską Apostolską Cerkwią Prawosławną (EAPC), która podlega jurysdykcji Konstantynopola. EAPC jest znacznie mniejsza pod względem liczby parafian – zaledwie 7 tysięcy wiernych, podczas gdy do EPC należy 100 tys. Jednak z punktu widzenia władz estońskich jest to „słuszne” ze względu na konfrontację z patriarchatem moskiewskim, zmierzającą do pozbawienia go wpływów w kraju.
Państwo stale szuka możliwości uzasadnienia ewentualnej przymusowej likwidacji EPC i znajduje takie przesłanki. Jedną z niedawnych była wypowiedź patriarchy Cyryla, wygłoszona pod koniec sierpnia w Uspienskim Soborze, w której stwierdził, że dla Ruskiej Prawosławnej Cerkwi granice polityczne nie mają znaczenia.
Estońskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych potępiło oświadczenie patriarchy, określając je jako imperialistyczne. Tarmo Miilits, kanclerz ministerstwa, przekonuje, że „w interesie bezpieczeństwa estońskich wyznawców prawosławia i całego społeczeństwa” konieczne jest zajęcie przez Estońską Prawosławną Cerkiew „jasnego stanowiska” w tej sprawie.
Wielu prawosławnych w Estonii wyraża dziś opinię, że jeśli władze zamkną EPC i przekażą jej świątynie EAPC, odmówią poddania się Konstantynopolowi.
W odpowiedzi na list kanclerza MSW Estonii, synod EPC na posiedzeniu 16 września oświadczył, że nie uczestniczy w procesach geopolitycznych.
„Synod potwierdził swoje stanowisko, że EPC nie uczestniczy w procesach politycznych, a jego opinia na temat wypowiedzi patriarchy została już wyrażona w oświadczeniu synodu z 2 kwietnia 2024 roku” – czytamy w oświadczeniu.
EPC podkreśliła także, że Cerkiew samodzielnie buduje relacje z państwem, gdyż zgodnie z ustawem jest niezależna. „EPC głosi naukę Ewangelii o zbawieniu świata poprzez odkupieńczą ofiarę Jezusa Chrystusa – Syna Bożego. Wierzymy, że najwyższym sensem i celem życia człowieka jest przezwyciężenie grzesznej natury człowieka w celu poznania Boga i zjednoczenia się z Nim, co jest kluczem do błogosławionego życia wiecznego. Zgodnie ze statutem naszej Cerkwi swobodnie i samodzielnie budujemy nasze stosunki z państwem estońskim”.
W przestrzeni publicznej Estonii toczy się dyskusja, jak zmusić duchownych Estońskiej Prawosławnej Cerkwi do przejścia do Estońskiej Apostolskiej Cerkwi i poddania się Fanarowi.
W Monasterze Piuchcickim Estońskiej Prawosławnej Cerkwi rozpoczęła działalność kancelaria prawna, ktorej zadaniem jest obrona monasteru przed naciskami władz. Poinformowano o tym na oficjalnej stronie monasteru, gdzie uruchomiono także zbiórkę na opłacenie usług prawnych.
Przypomnijmy, że Uspienski Monaster stauropigialny w Piuchcicach podlega patriarsze Moskwy i całej Rusi, co uniezależnia go od lokalnych władz diecezjalnych.
W Estonii w spisie powszechnym z 2021 roku tylko 29 procent respondentów odpowiedziało, że czują się związani z jakąś religią. 16 proc. populacji stanowią prawosławni, a 8 proc. luterani (spadek z 14 proc. w 2000 roku i 10 proc. w 2011). Niespełna jeden procent wyznaje katolicyzm (wzrost z 0,4 procenta w 2011), a 0,5 proc. islam (wzrost z poziomu 0,1 proc. w 2011).
Grecja
Christos Yannaras nie żyje
24 sierpnia, w wieku dziewięćdziesięciu lat, spoczął w Panu Christos Yannaras, wybitny grecki prawosławny teolog, filozof i pisarz, uważany za jednego z wiodących teologów naszych czasów.
Informację o jego śmierci przekazał syn Spiros, podaje agencja Romfea.
Christos Yannaras był profesorem filozofii na Uniwersytecie Nauk Społecznych i Politycznych Pantheon w Atenach oraz autorem kilkudziesięciu książek, poświęconych tradycji prawosławnej. Wiele z nich zostało przetłumaczonych na inne języki, w tym rosyjski i angielski.
A oto niektóre z nich: „Wolność moralna”, „Wiara Kościoła”, „Heidegger i Areopagita, czyli o nieobecności i niepoznawalności Boga”, „Metafizyka postmodernistyczna”, „Wariacje na temat pieśni nad pieśniami (esej o miłość), „Prawosławie i Zachód”, „Osobowość i Eros”, „Prawda i jedność Kościoła”, „Ontologia relacyjna”, „Tajemnica zła”, „Po prostu o chrześcijaństwie”.
Christos Yannaras urodził się 10 kwietnia 1935 roku w Atenach. Studiował teologię na Uniwersytecie w Atenach oraz filozofię na Uniwersytetach w Bonn i w Paryżu. Uzyskał stopień doktora w Szkole Teologicznej Uniwersytetu Arystotelesa w Salonikach oraz stopień doktora na wydziale literatury i nauk humanistycznych Uniwersytetu Paris IV (Paris-Sorbonne). Wykładał na uniwersytetach w Paryżu (Instytut Katolicki), Genewie, Lozannie i na Krecie. Od 1982 do 2002 profesor filozofii na Uniwersytecie Nauk Społecznych i Politycznych Pantheon w Atenach. Członek Greckiego Towarzystwa Autorów i Międzynarodowej Akademii Humanistycznej (Bruksela).
Yannaras otrzymał tytuły doktora honoris causa Uniwersytetu w Belgradzie, Seminarium św. Włodzimierza w Nowym Jorku, Greckiego College Świętego Krzyża (Brookline, Massachusetts), Nowego Gruzińskiego Uniwersytetu w Ponti oraz Ateńskiego Narodowego Uniwersytetu Narodowego im. Kapodistriasa. W 2019 roku patriarcha ekumeniczny Bartłomiej nadał Yannarasowi honorowy Tytuł Archonta.
Fresk Bogarodzicy z Naksos
W cerkwi na wyspie Naksos na Morzu Egejskim, wchodzącej w skład archipelagu Cyklady, odkryto fresk przedstawiający Bogarodzicę, datowany na okres przed ikonoklastycznym sporem VIII-IX wieku. Odkrycia dokonał Departament Starożytności Cyklad, podaje Mystagogy Resource Center.
Dyrektor departamentu Demetrios Athanasoulis napisał na Facebooku: „Naksos ma szczęście, że zachowało się kilka unikalnych fresków powstałych przed ikonoklazmem. Typowym przykładem jest rzadki i poruszający wizerunek Matki Bożej na fresku, który nasz departament odkrył pod grubą warstwą wapna”.
Jak podkreśla Mystagogy, odsłonięty wizerunek jest analogiczny do innych fresków, powstałych przed ikonoklazmem, z datowanej na VI wiek cerkwi Najświętszej Bogarodzicy istniejącego kiedyś na wyspie Naksos monasteru Drosiani.
Archeolog Angeliki Kottaridi zwraca uwagę na podobieństwo odkrytego fresku do słynnego fresku przedstawiającego Matkę Bożą z Dzieciątkiem oraz świętymi Teodorem i Jerzym Zwycięzcą, który znajduje się w muzeum monasteru Wielkiej Męczennicy Katarzyny na Górze Synaj.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w E-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
na podst. sedmitza.ru, spzh.news, sobor.by
oprac. Ałła Matreńczyk, fot. Filosofilungologlio.it , Mystagogyresourcecenter.com