Odrodzona w 1918 roku Rzeczpospolita była państwem wielonarodowościowym i wielowyznaniowym. Prawosławie było drugim co do wielkości wyznaniem kraju. W 1921 roku do Cerkwi prawosławnej należało około pięciu milionów wiernych. Swą narodowość określali jako Ukraińcy (ich było najwięcej), Białorusini albo Tutejsi.
W 1924 doszło do pomyślnego zakończenia zabiegów o niezależność Cerkwi, prowadzonych przez metropolitę Dionizego (Waledyńskiego). Dzisiaj to my jesteśmy kontynuatorami tego dzieła, pamiętając o poświęceniu naszych przodków, wspominamy wydarzenia sprzed stu laty – mówił podczas otwarcia konferencji (Supraśl 13-15 września) kanclerz Akademii Supraskiej, o. Jarosław Jóźwik.
Na mocy decyzji Świątobliwego Soboru Biskupów z 24 października 2023 roku – kontynuował o. Jarosław – uroczystości stulecia samodzielności Cerkwi prawosławnej w Polsce odbywają się w wymiarze religijno-liturgiczno-duszpasterskim oraz uwzględniają konferencje naukowe i popularnonaukowe.
Prezydent RP Andrzej Duda sprawuje patronat honorowy nad jubileuszem.
Uroczystości zostały zapoczątkowane poświęceniem świątyni Świętej Sofii – Mądrości Bożej w Warszawie, wybudowanej na pamiątkę naszych przodków wywiezionych na Sybir, zgładzonych w łagrach i obozach pracy, ofiar Akcji Wisła, burzenia prawosławnych cerkwi na Chełmszczyźnie i Podlasiu, kampanii wrześniowej oraz Powstania Warszawskiego.
Główne nabożeństwo dziękczynne w intencji Cerkwi prawosławnej w Polsce i jej wiernych odbyło się 19 sierpnia w dniu święta Przemienienia Pańskiego na Świętej Górze Grabarce.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w E-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
o. Jarosław Jóźwik