3 listopada 1924 roku patriarcha konstantynopolitański Grzegorz VII podpisał tomos, nadający Cerkwi w Polsce autokefalię, co oznacza jurysdykcyjną niezależność, przy pełnej łączności z innymi autokefalicznymi Cerkwiami. Dokładnie sto lat później, 13 listopada 2024 roku, uroczyście obchodzono 100-lecie nadania tego aktu. W katedrze św. Marii Magdaleny w Warszawie, pod przewodnictwem metropolity warszawskiego i całej Polski Sawy sprawowano Liturgię. Hierarsze asystowali członkowie Świętego Soboru Biskupów PAKP oraz przybyli na uroczystości duchowni.
Metropolita przywitał przedstawicieli Kościoła rzymskokatolickiego, Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej, Prezydenta RP, przedstawicieli władz centralnych, samorządu regionalnego i lokalnego oraz wszystkich przybyłych gości i wiernych. Wyraził wdzięczność Bogu za nadanie autokefalii i dary, które otrzymała Cerkiew w Polsce na przestrzeni minionych lat. Odniósł się do początków prawosławia na ziemiach Polan i Wiślan, oświeconych działalnością Świętych Braci Cyryla i Metodego. Przypominając meandry historii, hierarcha zaznaczył, że prawosławie na drodze do usamodzielnienia się w Rzeczypospolitej wiele przeżyło.
Autokefalia pozwoliła ustabilizować życie wewnętrzne Cerkwi i relacje z władzami państwowymi. Dzięki niej odbudowana została narodowa prawosławna tożsamość. Wierni poczuli się obywatelami odpowiedzialnymi za ojczyznę, dla której poświęcali swoje talenty i oddawali życie w jej obronie.
Mocno zabrzmiały słowa metropolity Sawy o rzeczywistym i niepodważalnym wkładzie prawosławnych w historię Rzeczypospolitej. – Otrzymaną sto lat temu autokefalię należy traktować jako przypieczętowanie ścisłego związku prawosławia z Rzeczpospolitą, istniejącego od IX wieku. Nadanie autokefalii jest tego świadectwem. W związku z powyższym dzisiejszy dzień jest dziękczynieniem Bogu za sto lat samodzielności i ponad tysiąc lat wschodniego chrześcijaństwach na ziemiach polskich.
Metropolita wspomniał o inicjatorze autokefalii, metropolicie Jerzym (Jaroszewskim), którego portret umieszczony jest na zachodniej wewnętrznej ścianie katedry oraz kontynuatorze jego dzieła, metropolicie Dionizym (Waledyńskim).
Ojcowskie pouczenie zwierzchnika naszej Cerkwi zakończył cytat z 2 Listu ap. Pawła do Koryntian: Bądźcie trwali w wierze – ugruntowani i stateczni – nie chwiejcie się (1,23) oraz wezwanie do ufności Chrystusowi, który dodaje każdemu sił.
Podczas Liturgii odczytano orędzie Soboru Biskupów z okazji 100-lecia autokefalii. Wzniesiono modlitwy dziękczynne w intencji władz cerkiewnych i państwowych. Modlono się o dobrobyt i błogosławieństwo Boże ojczyzny, narodu i prawosławnych wiernych.
W trakcie uroczystości śpiewały chór katedry metropolitalnej pod dyrekcją protodiakona dr. Sergiusza Bowtruczuka i chór warszawskich szkół teologicznych, prowadzony przez prof. Włodzimierza Wołosiuka.
Po Liturgii odczytano modlitwę w intencji Cerkwi prawosławnej w Polsce, hierarchów, duchownych i wiernych. Modlono się za zmarłych inicjatorów, budowniczych i kontynuatorów samodzielności Cerkwi prawosławnej w Polsce.
Metropolita zwrócił się do młodzieży, zachęcając do czerpania mądrości z życia minionych pokoleń naszych przodków oraz szukania wsparcia w Chrystusie, pomagającym przezwyciężać wszelkie zło i trudności. Wezwał do dbałości o wychowywanie młodego pokolenia.
Podziękował hierarchom i licznie przybyłym duchownym, pielgrzymom, chórom oraz oficjelom za obecność i modlitwę.
Okolicznościowe adresy, życzenia i gratulacje złożyli przedstawiciele Kościoła rzymskokatolickiego, prezes Polskiej Rady Ekumenicznej, prezydenta RP, władz centralnych i regionalnych.
Uroczystościom jubileuszowym w Warszawie towarzyszyła plenerowa wystawa, poświęcona stuleciu autokefalii Cerkwi w Polsce przygotowana przez Muzeum Warszawskiej Metropolii Prawosławnej. Na pielgrzymów oczekiwał ciepły posiłek, przygotowany przez parafię św. Marii Magdaleny w Warszawie.
Wieczorem w Sali Wielkiej Zamku Królewskiego w Warszawie odbył się jubileuszowy koncert, który rozpoczęto odśpiewaniem hymnu państwowego. Słowo do gości skierował metropolita Sawa. Zaznaczył, iż wieczorne spotkanie w tak zaszczytnym miejscu jest kontynuacją jubileuszowych uroczystości, rozpoczętych dzisiejszego dnia w katedrze metropolitalnej i kontynuowanych w mijającym roku. Metropolita zaznaczył, że śpiew cerkiewny jest głosem Cerkwi, swoistym sposobem przekazywania Bożej prawdy światu. – Śpiew dotyka ludzkiej istoty w sposób komplementarny, przenikając duszę i ciało. Tym, czym żyje Cerkiew, zostało wyrażone w tekstach liturgicznych i przełożone na nuty. Podziękował dyrekcji Zamku Królewskiego, za użyczenie Sali Wielkiej, w której bywali nasi przodkowie, królowie, senatorowie, obywatele, którzy duchowo byli obecni dzisiejszego wieczoru.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w E-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
za orthodox.pl, fot. prot. I. Kutovyi, Łukasz Troc, Marek Borawski (KPRP)
