25 stycznia o godz. 8.30 rano, w trakcie hospitalizacji w szpitalu Evangelismos w Atenach, w wieku 95 lat zmarł Anastazy, Arcybiskup Tirany, Durrёs i Całej Albanii.
Metropolita Cerkwi w Polsce Sawa skierował do Świętego Soboru Biskupów Albańskiej Cerkwi Prawosławnej kondolencję: „W imieniu Cerkwi prawosławnej w Polsce przesyłam episkopatowi, duchowieństwu i wiernym Cerkwi prawosławnej w Albanii szczere wyrazy współczucia w związku z odejściem do Pana Jego Eminencji, Wielce Błogosławionego Anastazego, Arcybiskupa Tirany, Durrës i Całej Albanii. Zapewniamy o naszej modlitwie za spokój duszy śp. Arcybiskupa Anastazego. W dniu 25 stycznia 2025 r., podczas Liturgii w katedrze metropolitalnej św. Marii Magdaleny w Warszawie, w dniu święta ku czci wielkiego świętego – św. Sawy Serbskiego – modliliśmy się o spokój jego duszy.
Arcybiskup Anastazy był wielkim człowiekiem, duchownym, wybitnym teologiem, działaczem cerkiewnym, odrodzicielem ze zgliszcz Cerkwi albańskiej. Był szczególnie zatroskany z powodu braku jedności Cerkwi prawosławnej. Zmarły arcypasterz był też doktorem honoris causa Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Kochaliśmy go, ceniliśmy go i współpracowaliśmy razem na różnych polach życia cerkiewnego”.
Uroczystości pogrzebowe odbyły się 30 stycznia w katedrze Zmartwychwstania Pańskiego w Tiranie. Tego dnia główna cerkiew Albańskiej Cerkwi Prawosławnej stała się centralną świątynią całego prawosławnego świata, w której uroczyście czczono arcybiskupa Anastazego, misjonarza, teologa, erudytę i odnowiciela prawosławia w Albanii, który służył temu krajowi i Cerkwi z miłością i poświęceniem ponad 33 lata.
W uroczystościach uczestniczyło sześciu zwierzchników lokalnych Cerkwi prawosławnych – patriarcha konstantynopolitański Bartłomiej, papież i patriarcha aleksandryjski i całej Afryki Teodor II, patriarcha Świętego Miasta Jerozolimy i całej Palestyny Teofil, patriarcha całej Bułgarii i metropolita Sofii Daniel, arcybiskup Nowej Justyniany i całego Cypru Jerzy III oraz arcybiskup Aten i całej Grecji Hieronim. Pozostałe lokalne Cerkwie przysłały swoich przedstawicieli. Patriarchat antiocheński reprezentował metropolita Francji Ignacy, moskiewski metropolita wołokołamski Antoni, gruziński metropolita Gori i Ateni Andrzej, serbski arcybiskup Kragujevac Jan, rumuński metropolita Targoviste Nifont, Cerkiew w Polsce biskup łódzki i poznański Atanazy, Cerkiew Prawosławną Ziem Czeskich i Słowacji arcybiskup Michałowców i Koszyc Jerzy, Arcybiskupstwo Ochrydy metropolita Prespy Piotr. W delegacjach wszystkich Cerkwi znajdowali się również inni biskupi, duchowni, mnisi (w tym w kilku z monasterów na Świętej Górze Atos i z Synaju) i osoby świeckie.
W uroczystościach wzięli również udział premierzy Grecji Kyriakos Mitsotakis i Albanii Edi Rama, prezydent Albanii Bajram Begaj, przewodnicząca Parlamentu Albanii Elisa Spiropali, przedstawiciele Cerkwi ormiańskiej, sekretarz rzymskokatolickiej Dykasterii ds. Popierania Chrześcijaństwa Jedność arcybiskup Flavio Pace, zwierzchnicy lub reprezentanci innych wspólnot wyznaniowych Albanii, moderator Światowej Rady Kościołów dr Heinrich Bedford-Strohm, albańscy ministrowie, zagraniczni dyplomaci, działacze społeczni i polityczni oraz świata kultury.
Liturgię poprzedzającą nabożeństwo pogrzebowe celebrował metropolita Korczy Jan, locum tenens tronu arcybiskupiego, w asyście dwóch hierarchów Cerkwi albańskiej – metropolity Girokastry Dymitra i metropolity Amantii Natanaela oraz albańskich duchownych. Podczas nabożeństwa, tak jak wcześniej przez dwa dni od czasu przywiezienia ciała arcybiskupa Anastazego do tirańskiej katedry, cześć zmarłemu przychodziło oddawać tysiące osób. Złożono setki wieńców i wiązanek kwiatów. Wiele osób, w tym delegaci Cerkwi prawosławnej w Polsce, wpisali się do specjalnie wyłożonej księgi pamiątkowej.
Ceremonii pogrzebowej arcybiskupa Anastazego przewodniczył patriarcha konstantynopolitański Bartłomiej w asyście biskupów Cerkwi albańskiej.
Po zakończeniu nabożeństwa pogrzebowego jako pierwszy przemówienie pogrzebowe wygłosił metropolita Korczy, po którym głos zabierali kolejno: dr Bedfor-Strohm ze Światowej Rady Kościołów, siostrzenica zmarłego arcybiskupa Roksana Jannulatos, premierzy Kyriakos Mitsotakis i Edi Rama. Jako ostatni mowę pogrzebową wygłosił patriarcha konstantynopolitański Bartłomiej. Wszyscy podkreślali szczególną rolę zmarłego w misji prawosławnej, a zwłaszcza jej ostatnim, albańskim etapie, także jego niezwykłą osobowość, którą potrafił zjednywać sobie tysiące osób.
Podczas uroczystości śpiewał w języku albańskim i greckim chór katedry Zmartwychwstania Pańskiego w Tiranie.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w E-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
