Proponujemy cykl trzech artykułów o pielgrzymowaniu do Ziemi Świętej różnych narodów w pierwszym i drugim tysiącleciu matuszki Miriam, przebywającej od ponad trzydziestu lat w Ziemi Świętej. Jest to fascynująca opowieść świetnej znawczyni problemu, między innymi opiekującej się pielgrzymami. Pokazuje ogrom trudu i niebezpieczeństw, jakie musieli znosić pątnicy w minionych wiekach, by stąpać śladami Chrystusa i świętych.
I przyjdzie wiele ludów i potężnych narodów,
aby szukać Pana Zastępów w Jeruzalemie i przebłagać oblicze Pana
(Za 8,22)
Pismo Święte jest zapisem Objawienia Boga człowiekowi w konkretnym miejscu i czasie. Dlatego miejsca święte, które były materialnymi świadkami zbawczych wydarzeń Starego i Nowego Testamentu są zawsze otaczane przez chrześcijan wielką czcią.
Pielgrzymowanie do miejsc świętych i sanktuariów na nich zbudowanych ma głębokie biblijne źródła. Pierwszym pątnikiem, prawzorem pielgrzymowania do Ziemi Obiecanej był starotestamentowy patriarcha Abraham, który prawie cztery tysiące lat temu otrzymał wezwanie od Boga: Wyjdź z ziemi swojej i od rodziny swojej, i z domu ojca swego i pójdź do ziemi, którą ci wskażę… (Gen 12,1). Prawzorem chrześcijańskiej tradycji pielgrzymowania oprócz Abrahama, służyło też wędrowanie patriarchów: Izaaka i Jakuba do Sychem, Beer Szeby, Mamre i Betel (Rdz 12,1-7; 33; 18-20; 21, 33; 28, 10-22; 35, 1-15) i wędrówka ludu Izraela z Egiptu do Ziemi Obiecanej, gdy Bóg ich prowadził za dnia w słupie obłoku, a nocą w słupie ognia (Wj 13,21). W związku z tym kraina ta dla Żydów jest Ziemią Obiecaną Abrahamowi i jego potomkom jako znak dziedzictwa, Bożego błogosławieństwa i nagroda za wierność Przymierzu zawartemu na górze Synaj. W Księdze Izajasza ziemia ta jest nazywana krajem Emmanuela (Iz 8,8), którym według Nowego Testamentu jest Mesjasz, jako dziedzic wszystkiego (Hbr 1,2). Dlatego apostoł Paweł z pełnym przekonaniem pisze: A jeśli należycie do Chrystusa, to jesteście potomstwem Abrahama, a zgodnie z obietnicą – dziedzicami (Ga 3,29).
Ziemska ojczyzna Chrystusa to szczególne miejsce na ziemi. Jest dla chrześcijan obrazem Królestwa Niebieskiego, które według Ewangelii jest rzeczywistością nie ziemską, a duchową. Ponieważ Stary i Nowy Testament stanowią integralną całość, Świątynia Cerkwi zbudowana jest na fundamencie apostołów i proroków (Ef 2,20), a jej kamieniem węgielnym jest Jezus. Jednak drogi chrześcijańskich pątników zawsze prowadzą do prawdziwej Ziemi Obiecanej, która jest ich wieczną ojczyzną, do miasta Boga żywego, do Jeruzalemu niebieskiego (Hbr 12,22-23), ponieważ póki mieszkamy w tym ciele, pielgrzymujemy do Pana (2 Kor 5,6).
W strukturze biblijnego kosmosu, jak również w sakralnej geografii, Jerozolima zajmuje miejsce szczególne. Zawsze była uważana za duchowe centrum chrześcijańskiego świata, a na starożytnych mapach świata aż do XVIII wieku była przedstawiana jako geometryczne centrum ekumeny (gr. οἰκουμένη – świat zaludniony), gdzie miały miejsce wydarzenia, które zmieniły naturalny bieg historii: Śmierć i Zmartwychwstanie Chrystusa. W duszy każdego wierzącego chrześcijanina pozostaje tym miejscem do dziś.
Według nauki Cerkwi, pielgrzymowanie do Ziemi Świętej jest aktem religijnym, jedną z form wyznania wiary. Podróżującym do niej i po niej odsłania się niezwykła zbieżność między tym co duchowe, czyli wzniosłym orędziem Starego i Nowego Testamentu, a tym co materialne, czyli konkretnymi świętymi miejscami. Na ich kanwie rozwija się wieloaspektowa refleksja z zakresu historii i geografii zbawienia. Miejsca święte były i na zawsze pozostaną materialnymi świadkami zbawczych wydarzeń biblijnej historii, zapisanej nie atramentem na papirusie, ale świątyniami budowanymi z twardego kamienia. Miejsca Święte mają same w sobie wielkie znaczenie, ponieważ dają niezłomną podporę wierze, pozwalając bezpośrednio zetknąć się z ziemią, na której Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas (J 1,14).
Głęboka pobożność skłoniła pierwszych chrześcijan do zachowywania w pamięci i odwiedzania miejsc świętych, a także do uroczystego sprawowania w nich ceremonii liturgicznych. Kroniki historyczne podają imiona możnych tego świata, którzy odbyli pielgrzymkę do Ziemi Świętej. Pełno tam imion cesarzy, królów, książąt i magnatów, należących do najróżniejszych kultur i narodowości. Opatrzność Boża, wspierana męstwem i wytrwałością kapłanów i mnichów posługujących przy sanktuariach, mimo wieków prześladowań zachowała te miejsca aż do czasów współczesnych. Ziemia, która stała się kolebką naszej wiary, to ziemia uświęcona życiem, śmiercią na Krzyżu i Zmartwychwstaniem Jezusa Chrystusa, pozostanie na zawsze święta i oczekuje każdego pielgrzyma z pełnym bogactwem swoich darów duchowych, tak samo teraz jak i w starożytnych czasach.
matuszka Miriam, fot. autorka
