Ostatnio czytając książkę Marcina Halickiego „W oparach eteru” natknęłam się na bardzo ciekawy fragment dotyczący cerkwi w Raczkach. Co prawda książka jest opowieścią o kryminalnej przeszłości Suwalszczyzny i możemy w niej znaleźć co kto komu ukradł, co przemycał i dlaczego zabił, jednak jest też wiele historii niekoniecznie kryminalnych dotyczących wielokulturowości tego regionu.
Cerkiew w Raczkach jest wymieniona jako okazały murowany budynek, wzniesiona w latach 1896-1904. Inicjatorką jej budowy i zarazem fundatorką była żona dyplomaty, urzędnika, handlowca i radcy stanu Jurija Siergiejewicza Karcowa, władającego majątkiem Dowspuda.
Dzięki staraniom Sofii Michajłowny Karcowej i jej męża Imiennym Ukazem Najwyższym zezwolono na wydzielenie działki na budowę świątyni prawosławnej. Był to niewielki plac położony po lewej stronie głównego wjazdu do Raczek, od strony Dowspudy, przy dawnej ulicy Dwornej.
Mimo trudności ogłoszona została zbiórka funduszy na budowę cerkwi. Sofia Karcowa chciała, żeby świątynia była zbudowana na wzór cerkwi z Muranowa (miejscowość położona 40 km od Moskwy). Tego marzenia nie udało się zrealizować.
Budowa cerkwi pod wezwaniem Obrazu Zbawiciela Stworzonego Nieludzką Ręką w Raczkach była wspomagana ofiarą i modlitwami przez Jana z Kronsztadu. Zgodnie z wolą Sofii Karcowej cerkiew była budowana ku czci zmarłego kilka lat wcześniej imperatora Aleksandra III Romanowa. Prezesem komitetu budowy świątyni został Jurij Karcow.
Sofia Karcowa nie doczekała końca budowy cerkwi. Zmarła 10 sierpnia 1901 roku. Pochowana została 16 sierpnia w krypcie budowanej cerkwi. Dokładnie rok od pogrzebu odbyła się konsekracja świątyni. Budowę zakończono w roku 1904.
Cerkiew zbudowana była z palonej cegły. Był to budynek niewielki, ale dość wysoki, pokryty mosiężną blachą i kaflami ceramicznymi. Według doktor Eleny Bukreevy z Moskwy cerkiew najprawdopodobniej została zaprojektowana przez polskiego architekta wyznania rzymskokatolickiego. Stylistycznie architektura świątyni była połączeniem zachodniochrześcijańskiego typu bazyliki z kopułami i elementami dekoracyjnymi cerkwi rosyjskich.
Urodzona w Dowspudzie córka Sofii i Jurija Karcowych Tatiana była mniszką w jednym z prawosławnych monasterów nieopodal Petersburga. Przyjęła imię Taisa i opisując historię swej rodziny wspomniała, że w Raczkach został pochowany o. Symeon Wasiljewicz Wozniesieński, który pochodził z guberni archangielskiej. Był bowiem proboszczem w Raczkach. W maju 1910 roku zmarł z powodu nowotworu i został pochowany za częścią ołtarzową cerkwi.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w E-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
Iwona Zinkiewicz
fot. z archiwum autorki
Спасибо за текст. Позвольте две поправки: Карцовы НИКОГДА не были купцами. Во-вторых, монахиня Таисия (Т. Ю. Карцова) приняла постриг во Франции и до конца дней жила в монастыре Бюсси-Ан-От.