Pod wspaniałymi kopułami i świątobliwymi mozaikami Hagii Sophii tyka „bomba zegarowa z opóźnionym zapłonem”, podaje ArkeoNews za Cumhuriyet. Z ponad 1500-letnią historią wpisaną w kamienne mury, kultowa atrakcja Stambułu – niegdyś największa na świecie chrześcijańska świątynia, a obecnie meczet – znalazła się na niebezpiecznym rozdrożu.
– To tylko kwestia czasu, jeśli nie zostaną podjęte pilne działania, ostrzega turecki historyk Ilber Ortayli. – Fundamenty budowli są niestabilne, jej korytarze puste, a obciążenie większe niż jest w stanie wytrzymać.
Jako jeden z najstarszych i najbardziej znaczących cudów architektonicznych w historii ludzkości, Hagia Sophia jest nie tylko symbolem Cesarstwa Bizantyjskiego i wiary prawosławnej, ale także zabytkiem światowego dziedzictwa UNESCO. Dlatego też eksperci z różnych dziedzin – historycy, archeolodzy, historycy kultury – biją na alarm: ten cenny zabytek może ulec nieodwracalnemu zniszczeniu, a nawet zawaleniu, jeśli nie zostaną podjęte pilne wysiłki konserwatorskie, a dostęp do katedry nie będzie staranniej kontrolowany.
Sobór Hagia Sophia, zbudowany w 537 roku za panowania bizantyjskiego cesarza Justyniana I, był kolejno cerkwią prawosławną, muzułmańskim meczetem i muzeum, zanim w 2020 roku ponownie stał się meczetem. Jego architektoniczna indywidualność – zwłaszcza masywna kopuła – wywarła wpływ na niezliczone budowle sakralne na całym świecie.
Dziś widoczne są pęknięcia. Zdaniem Ortayli, od czasu, gdy osmański architekt Mimar Sinan wzmocnił zabytek w XVI wieku, nie przeprowadzono kompleksowej renowacji budowli. Miliony odwiedzających każdego roku coraz bardziej obciążają i tak już kruchą konstrukcję.
Eksperci twierdzą, że pod katedrą znajduje się sieć starożytnych korytarzy i niestabilny grunt. Trzęsienia ziemi, wibracje i tłumy turystów pogorszyły stan kolumn i kopuły. Niektóre kolumny wyraźnie pochyliły się, a marmurowe podłogi popękały. Podczas niedawnego trzęsienia ziemi o amplitudzie 6,5 stopni w skali Richtera obiekt został pospiesznie zamknięty, co wzbudziło obawy o jego długotrwałą stabilność.
Przewodnicy turystyczni, którzy codziennie obserwują niszczejący budynek, mówią: „Chodzimy tam, ryzykując życiem. A ludzie nie dostrzegają nawet połowy zniszczeń”.
