Ceremonia odnowienia doktoratu jest niezwykle zaszczytnym wydarzeniem. Dostąpił jej prof. Aleksander Naumow w swej macierzystej uczelni – Uniwersytecie Jagiellońskim 24 czerwca na uroczystym posiedzeniu Senatu Uczelni, w obecności wiceprezydent Bułgarii Ilijany Jotowej, ambasador Bułgarii w Polsce Margarity Ganevej, konsuli honorowych Bułgarii w Krakowie Wiesława Nowaka i w Białymstoku Witolda Karczewskiego oraz kilkuset przyjaciół profesora, w tym jego uczniów – wielu z nich z tytułami profesorskimi. Uczniowie przybyli z różnych ośrodków naukowych – Krakowa, Poznania, Łodzi, Gniezna, Warszawy, Białegostoku, Supraśla. Z tymi bowiem ośrodkami w Polsce związał się naukowo i dydaktycznie honorowany Profesor. Ale także z Rzymu, Wenecji, Sofii.
Ceremonia odbyła się w auli Collegium Novum. Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Piotr Jedynak powiedział, że uroczystego odnowienia doktoratu może dostąpić po pięćdziesięciu latach od uzyskania stopnia doktor UJ, który wyróżnił się w pracy dla najstarszej polskiej uczelni lub społeczeństwa.
Z wnioskiem o uhonorowanie Aleksandra Naumowa wystąpili profesorowie Wydziału Filologicznego, wskazując na wybitne osiągnięcia na polu badań dziedzictwa cerkiewnosłowiańskiego i dydaktyki akademickiej na UJ oraz w uczelniach Stanów Zjednoczonych i Włoch. Podkreślili jego rolę w upowszechnianiu dobrego imienia Uniwersytetu Jagiellońskiego w zagranicznych środowiskach akademickich. Laudację wygłosił prof. Maciej Czerwiński, dyrektor Instytutu Filologii Słowiańskiej UJ.
– Nie potrafię znaleźć słów wyrażających emocje, które w tej chwili mi towarzyszą. I to nie dlatego, że dostąpiłem godności wygłoszenia laudacji dla jednego z najwybitniejszych slawistów związanych z Uniwersytetem Jagiellońskim w całej jego historii, ale również dlatego, że odczuwam odpowiedzialność, że wypowiadam się w imieniu całego naszego środowiska – naszych byłych mistrzów oraz obecnych tutaj przyjaciół i wychowanków profesora Aleksandra Naumowa. Mówię też pewnie w imieniu tych, którzy po nas nadejdą. Żywię takie przekonanie, ponieważ profesor Naumow jest wybitnym uczonym, który stworzył podwaliny pod nowoczesną refleksję nad wciąż zagadkowym i kompleksowym dziedzictwem dawnych kultur słowiańskich. Badania te inspirują nas dzisiaj i będą inspirować w przyszłości.
Laudator podkreślił, że prof. Naumow prowadził przez lata badania nad literaturą i kulturą cerkiewnosłowiańską i stanem posiadania tej literatury w polskich księgozbiorach, odkrywając nieznane kodeksy oraz opracowując i komentując ich zawartość. Wraz z młodszymi współpracownikami wydał pierwszy kompletny katalog rękopisów cyrylickich w zbiorach polskich, co ma niebagatelne znaczenie dla badań tradycji cerkiewnosłowiańskiej w ogólności, ale również w kontekście tradycji i kultury państwa polsko-litewskiego.
W tym samym czasie realizował serię wydawniczą „Krakowsko-wileńskie studia slawistyczne”, poświęconą słowiańskiej starożytności. Ukazało się osiemnaście tomów tej cenionej w środowisku slawistycznym serii.
W 2002 roku ukazała się książka „Domus divisa”, często cytowana, poświęcona kulturze i piśmiennictwu ruskiemu w I Rzeczypospolitej.
W 2009 roku stał się współzałożycielem Wydziału Slawistycznego Akademii i Biblioteki Ambrozjańskiej w Mediolanie. Przez kilka lat współpracował przy organizacji dni cyrylo-metodejskich na III Uniwersytecie w Rzymie. Organizował konferencje cyrylo-metodejskie w Wenecji. Od 2009 roku przewodniczy w serbskim Niszu radzie programowej Międzynarodowego Centrum Badań nad Prawosławiem. Zainicjował powstanie światowej sieci naukowej Pax Bizantino-Slava, która skupia teraz ponad trzydzieści uniwersytetów i ośrodków badawczych z dziesięciu krajów.
Prof. Maciej Czerwiński wskazał na równie imponujące osiągnięcia dydaktyczne Jubilata. Wypromował w kraju jedenastu doktorów, w tym sześciu na UJ. Wychował kilkudziesięciu magistrów. Napisał dziesiątki recenzji wydawniczych. Recenzował kilkanaście doktoratów i równie wiele habilitacji z zakresu teologii, religioznawstwa, historii sztuki, historii kultury i literaturoznawstwa.
Laudator pokrótce przypomniał życiorys. Aleksander Naumow urodził się w 1949 roku w Ornecie na Warmii i Mazurach jako syn duchownego prawosławnego. W 1966 roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim na kierunku filologii słowiańskiej, które ukończył z wyróżnieniem w 1971 roku. Od tego czasu rozpoczął pracę w macierzystej uczelni, w której przepracował ponad czterdzieści lat.
Uzupełnijmy słowa laudatora – mając 25 lat uzyskał tytuł doktora, zostając najmłodszym doktorem w dotychczasowej historii uczelni. Dlatego po pięćdziesięciu latach od uzyskania tytułu, mogła nastąpić ceremonia odnowienia doktoratu.
– Tytuł profesora zwyczajnego uzyskał w 2002 roku. W latach siedemdziesiątych był lektorem języka polskiego na uniwersytecie w Belgradzie, a w osiemdziesiątych na uniwersytecie w Pizie, potem Genui.
Uczestniczył w dziesiątkach konferencji i kongresów. Był zapraszany na wykłady przez wiele uniwersytetów, z czego szczególnie ważne były dłuższe pobyty na uniwersytetach Yale w 1988 roku i Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley w 1991 i 2000 roku. Jestem świadkiem tego, jak profesorowie Yale, z którymi miałem przyjemność obcować podczas mojego pobytu na tej uczelni, dosłownie rozpaczali, że Aleksander Naumow nie przyjął propozycji dalszej pracy na tej uczelni. Potem dowiedziałem się, że odmówił także kontynuacji pracy w Berkeley.
Przez wiele lat wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pracował w Collegium European w Gnieźnie.
W 2003 roku objął katedrę na Uniwersytecie Ca’Foscari w Wenecji i tam pracował do 2019 roku.
Jest współpracownikiem, członkiem lub współzałożycielem wielu komitetów i rad naukowych.
Dokonał wielu przekładów. Jest autorem ponad dwustu artykułów naukowych i dziewięciu książek, czterech antologii.
Po przejściu na emeryturę nadal pracuje. Prowadzi badania w ramach Akademii Supraskiej, dalej łącząc zainteresowania filologiczne, historyczne, paleograficzne, teologiczne, kulturoznawcze, folklorystyczne.
Łączy Wschód z Zachodem. Rozległość badań naukowych profesora Naumowa jest na tyle imponująca, że wystarczyłaby na kilka znakomitych życiorysów. Jego osiągnięcia – doceniane u nas i na świecie – stały się przełomowe, modyfikujące spojrzenie na wiele zagadnień – kończył laudator.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w E-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
Anna Radziukiewicz, fot. autorka
