Patriarcha katolikos Gruzji Eliasz II, od 1977 roku zwierzchnik Cerkwi gruzińskiej, jest rzeczywistym duchowym przywódcą narodu. Kiedy w 1977 roku został mianowany przez synod gruzińskiej Cerkwi patriarchą, w Gruzji istniały tylko 34 cerkwie i cztery, oficjalnie nie zarejestrowane, monastery. Przerwane były kontakty z innymi autokefalicznymi Cerkwiami. Nie wydawano żadnej cerkiewnej literatury.
Przy patriarsze Eliaszu II nastąpiło odrodzenie prawosławia w Gruzji. Patriarcha oświecał naród. Organizował publiczne wykłady i głoszenie kazań (w każdy wtorek), założył wydawnicze centrum i niedzielną szkołę, w której uczono śpiewu cerkiewnego, rękodzieła, myśli teologicznej. Działo się to jeszcze w czasach komunistycznych. Ale autorytet patriarchy był tak duży, że przyciągał nawet wysoko postawionych partyjnych działaczy, potajemnie wyznających Chrystusa. Dynamicznie rosła liczba wiernych, uczestniczących w nabożeństwach. Patriarcha założył duchowne szkoły teologiczne w wielu miastach. Wielu Gruzinów posyłał na studia teologiczne za granicę, absolwentom tych szkół udzielając święceń kapłańskich.
Szczególną wagę przywiązuje do spraw miłosierdzia. Przyzywa wiernych, by każdą sobotę poświęcali bliskim – chorym, uwięzionym, biednym, wspierając ich słowem i czynem. Sam regularnie odwiedza więzienia, zwłaszcza znajdujących się w nich młodocianych. Posłał kapelanów do wojska. Roztoczył opiekę nad sierotami i starszymi ludźmi, pozbawionymi opieki rodziny. Otworzył patriarsze domy dziecka m.in. w Batumi, Suchumi, Achałkałaki. Założył bezpłatne stołówki, stowarzyszenie matek, które straciły swoje dzieci.
W 1999 roku założono z inicjatywy władyki patriarsze radio Iweria. Stworzono telewizyjny kanał Iweria.
Doprowadzono do kanonizacji wielu świętych starożytnych oraz współczesnych.
Założono fundację, zabiegającą o rozwój duchowości, nauki i kultury.
Zawsze znajdował się w centrum spraw dziejących się w Gruzji. Kiedy na przełomie 1991 i 1992 roku wybuchła wojna domowa – starał się pojednać walczące strony – Gruzinów, Abchazów, Osetyńczyków, prowadząc z nimi regularne rozmowy. Jego pojednawczy głos słyszano także podczas zbrojnego konfliktu między Rosją i Gruzją w sierpniu 2008 roku. Pokazał, że konflikt polityczny nie może naruszyć jedności między Cerkwiami ruską i gruzińską i wiernymi obu krajów.
Zabiega o poprawę demograficznej sytuacji w Gruzji. Zaproponował, że będzie ojcem chrzestnym każdego trzeciego dziecka w rodzinie, jeśli zapragną tego rodzice. Patriarcha ma już prawie 40 tysięcy chrześniaków, a w styczniu tego roku przybyło mu kolejnych pięciuset. Wzrosła ilość ślubów i narodzonych dzieci, obserwuje się w Gruzji demograficzny boom.
Patriarcha doprowadził do odrodzenia diecezji w historycznych miejscach ich funkcjonowania, wyświęcił dziesiątki biskupów, otworzył ponad półtora tysiąca cerkwi i 170 monasterów.
Utrzymuje bliskie kontakty z Gruzinami żyjącymi poza granicami kraju, zabiegając o ich powrót do kraju. Zbudował dobre stosunki z innymi autokefalicznymi Cerkwiami, także z innymi Kościołami, czemu sprzyjało jego przewodniczenie w latach 1978-1983 Światowej Radzie Kościołów. W tym czasie wyrażał swój sprzeciw także w sprawach politycznych, domagając się na przykład wyprowadzenia wojsk radzieckich z Afganistanu czy występując przeciw prześladowaniom i zabójstwom Ormian w Bejrucie.
Patriarcha uważa, że religijni liderzy powinni tworzyć mechanizmy służące światowemu pokojowi, ważne zwłaszcza dla małych państw i narodów, szczególnie podatnych na cierpienia w czasie konfliktów oraz na procesy globalizacji.
Patriarcha prowadzi dialog ze światem muzułmańskim.
Znana jest twórczość hierarchy. Jego kazania i wystąpienia, opublikowane w kilku tomach, stały się literaturą dla milionów wiernych. Jest autorem modlitw, kompozycji muzyki cerkiewnej oraz ikon, nawet fresków.
Patriarcha Eliasz II jest laureatem wielu nagród, m.in. za wkład w duchowe i fizyczne ocalenie gruzińskiego narodu, działalność oświatową, odpowiedzialność socjalną, ochronę światowego dziedzictwa kultury, rozwój przyjacielskich stosunków między narodami, dialog z muzułmanami, podnoszenie autorytetu prawosławia w świecie. Otrzymał honorowe tytuły, m.in. doktora honoris causa Kijowskiej Akademii Duchownej, honorowego członka Nowojorskiej Akademii Duchownej i innych szkół teologicznych.
Internetowy portal pravoslavie.ru jest najchętniej odwiedzaną stroną internetową na świecie, dostarczającą wiadomości o prawosławiu. Został założony w końcu 1999 roku przez obecnego metropolitę pskowsko-porchowskiego Tichona (Szewkunowa), laureata Nagrody Ostrogskiego w 2009 roku. Redakcja portalu funkcjonuje przy Srietieńskim Monasterze w Moskwie. Jego administratorem jest Srietieński Monaster i Patriarsza Rada do spraw Kultury. Portal dostarcza informacji w językach rosyjskim, angielskim, serbskim i greckim. Statystyki mówią o 1,3 miliona odwiedzin miesięcznie.
Portal informuje o wydarzeniach, które mają miejsce w Ruskiej Cerkwi Prawosławnej i innych autokefalicznych Cerkwiach w świecie. Oferuje rozważania na tematy duchowe. Przywołuje wydarzenie historyczne. Dokonuje analizy problemów Cerkwi, biorąc pod uwagę także kontekst społeczny i polityczny.
Strona towarzyszyła, poczynając od 2006 roku, procesowi zjednoczenia Ruskiej Cerkwi za Granicą z Patriarchatem Moskiewskim, publikując między innymi najbardziej znaczące dokumenty, dotyczące wzajemnego stosunku obu cerkiewnych struktur.
W 555 rocznicę upadku Konstantynopola utworzono na pravoslawie.ru specjalną stronę „Wizantijskij urok”. Szeroka dyskusja na temat wybitnego filmu dokumentalnego w reżyserii, wtedy archimandryty Sretieńskiego Monasteru o. Tichona (Szewkunowa), „Gibiel impierii. Wizantijskij urok”, znalazła szerokie odbicie w mediach.
Portal przybliża trudne problemy cerkiewnego życia, na przykład na Ukrainie, Bliskim Wschodzie czy ostatnio w Czarnogórze. Stanowi źródło informacji nie tylko dla szerokich rzesz odbiorców, ale także badaczy religii, stając się jedną z najbardziej odwiedzanych stron o religijnej tematyce na świecie. Profesjonalizm autorów, redaktorów tekstów, grafików oraz fotografów sprawia, że portal jest atrakcyjny w odbiorze i zrozumiały w treści, także dla odbiorców spoza kręgu kultury prawosławnej.
Jan Stradomski, doktor habilitowany, badacz średniowiecznej literatury Słowian południowych i wschodnich, bada rękopisy cerkiewnosłowiańskie, stare druki cyrylickie, śledzi polemikę religijną głównie drugiej połowy XVI i początku XVII wieku. Owoce swoich badań prezentuje na szerokim tle historii Kościoła i historii powszechnej.
Jego dojrzałe prace pozwalają na syntetyczne spojrzenie na kulturę bizantyńsko-ruską I Rzeczypospolitej, na średniowieczną kulturę Bałkanów oraz wzajemne przenikanie się w literaturze obu kulturowych obszarów.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w E-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
Anna Radziukiewicz
fot. autorka, Natalia Klimuk
www.theorthodoxchurch.info
