IZRAEL
Wiekowa świątynia odkryta
1300-letnią chrześcijańską świątynię z bogatymi mozaikami, stanowiącą najprawdopodobniej część monasteru, odkryli izraelscy archeologowie podczas wykopalisk w Kfar Kama nieopodal góry Tabor, miejsca Przemienienia Chrystusa, poinformował izraelski urząd do spraw starożytności. Odkrycia dokonano podczas prac przygotowawczych przed budową placu zabaw dla dzieci. Cechą szczególną tej cerkwi, o wymiarach 12 na 36 metrów, jest obecność trzech absyd, podczas gdy większość świątyń miała jedną. Nawa oraz przejścia zostały wyłożone częściowo zachowaną mozaiką o geometrycznych wzorach, a także w niebieskie, czarne i czerwone kwiaty. Szczególnym znaleziskiem okazał się mały kamienny relikwiarz. Jak wykazały badania, obok znajdują się inne pomieszczenia, do których należy dotrzeć. Możliwe, że cerkiew była częścią dużego monasteru. W latach sześćdziesiątych we wsi Kfar Kama, zamieszkałej obecnie przez ludność czerkieską, odnaleziono już niedużą cerkiew z dwiema kaplicami z pierwszej połowy szóstego wieku. Kolejna odkryta świątynia świadczy o dużym znaczeniu tej chrześcijańskiej miejscowości, założonej w okresie bizantyńskim nieopodal góry Tabor.
ROSJA
O zamianie Hagii Sophii na meczet
– Zamiana Hagii Sophii na meczet to cios w całe prawosławie, a nawet światowe chrześcijaństwo. Ten cios my, prawosławni, przeżywamy wspólnie i to ciężko – podkreślił przewodniczący wydziału zewnętrznych stosunków cerkiewnych ruskiej Cerkwi, metropolita Hilarion. Hierarcha nie zgadza się z opiniami niektórych mediów, które uważają, że zamiana soboru Hagia Sophia na meczet jest rodzajem kary dla konstantynopolitańskiego patriarchy za przyznanie tomosu Prawosławnej Cerkwi Ukrainy. – Niektórzy mówią, że patriarcha Bartłomiej mógł sprzeciwić się zamianie Hagii Sophii na meczet, ale tego nie zrobił. Nie mogę się z tym zgodzić. Nie mógł się temu sprzeciwić, jak nie może przez długie lata doprowadzić do otwarcia szkoły teologicznej na wyspie Halki. Władze Turcji ignorują patriarchę Bartłomieja – powiedział metropolita Hilarion. – W ruskiej Cerkwi są zasmuceni faktem, że wiadomość o zamianie soboru Świętej Sophii na meczet zastała światowe prawosławie wewnętrznie podzielone. Mało tego, że otrzymujemy ciosy z zewnątrz, to sami jeszcze wymierzamy je od wewnątrz, to bardzo smutne – powiedział. Hierarcha poinformował, że w Belgradzie dobiegają końca prace nad wewnętrznym wystrojem soboru św. Sawy, w których bierze udział także ruska Cerkiew. Metropolita Hilarion ma nadzieję, że wierni w tym soborze będą czuć się tak, jak czuli się w soborze Hagia Sophia posłowie kniazia Włodzimierza.
O „Batiuszce” w sto dziesiątą rocznicę jego urodzin
Otwarcie multimedialnej wystawy „Batiuszka”, poświęconej życiu znanego w całym kraju prawosławnego duchownika – archimandryty Ioanna (Krestiankina) odbyło się 1 sierpnia w Swiatouspienskim Pskowsko-Pieczerskim Monasterze. Ekspozycja, należąca do cyklu projektów opowiadających o starczestwie pskowskiej ziemi, jest pierwszą o o. Ioannie, zorganizowaną z okazji 110 rocznicy jego urodzin. „Batiuszka” – tak ciepło nazywały jednego z najbardziej znanych rosyjskich starców XX wieku jego liczne duchowe dzieci. Od początku kapłańskiej drogi o. Ioanna jego pouczenia i kazania cieszyły się ogromnym zainteresowaniem wierzących. Taka popularność nie przeszła niezauważona – o. Ioann spędził pięć lat w łagrach poprawczych o surowym reżimie. Był znanym duchownikiem, nim został mnichem. Potem przez czterdzieści lat, już jako do starca pskowsko-pieczerskiego monasteru, podążał do niego niekończący się potok najrozmaitszych ludzi, od prostych ze wsi do patriarchów i prezydenta. O. Ioann modlił się, pocieszał, dawał rady i pouczenia, ostrzegał przed błędami, ratował przed biedą, odkrywał wolę Bożą. Książka z jego listami jest jedną z najpopularniejszych i pożytecznych pozycji w prawosławnym świecie. Jego słowa i rady do tej pory pomagają wielu ludziom zmienić swoje życie i iść drogą zbawienia. Z jego błogosławieństwa i dzięki jego modlitwom doszło do znaczących wydarzeń w życiu Cerkwi – ponownego połączenia z Ruską Cerkwią za Granicą, odrodzenia moskiewskiego Sretienskiego monasteru, utworzenia Sretienskiego Duchownego Seminarium, otwarcia Prawosławnego Humanistycznego Uniwersytetu św. Tichona. Patriarchowie Pimen i Aleksy II przyjeżdżali do o. Ioanna po radę zarówno w ich osobistym duchowym życiu, jak i przy rozwiązaniu ważnych cerkiewnych problemów. Wielu znanych duchowników XX wieku uważało go za swego nastawnika i nazywało duchownikiem duchowników. Wystawę zorganizowano w siedmiu salach Pskowsko-Pieczerskiego Monasteru. Taśma chronograficzna opowiada o najważniejszych etapach życia o. Ioanna. W sali nastawników odwiedzający poznają ludzi, którzy przyczynili się do duchowego ukształtowania starca. W sali wydarzeń zostały przedstawione ważne zdarzenia w jego życiu. W sali duchowniczestwa zaprezentowano osobiste rzeczy batiuszki, nagrania wideo z historiami o tym, jak wykorzystywał swój dar duchowniczestwa do pomocy ludziom. W sali kinowej na sześciometrowym ekranie odwiedzający zobaczą film o miejscach, w których służył i najbardziej wyraziste pouczenia. W sali listów można wziąć na pamiątkę wydrukowane cytaty i porady o. Ioanna. W sali książek zwiedzający będą mogli zapoznać się z ofertą wydawniczą pisemnej spuścizny starca. Wystawę można oglądać do 31 października 2020 roku.
RUMUNIA
Św. Ksenia wśród Rumunów
Synod rumuńskiej Cerkwi podjął decyzję o wpisaniu do Swiatcow świętej Kseni Petersburskiej. Żywot, tropar, kondak, akafist i modlitewny kanon św. Kseni zostały zatwierdzone na posiedzeniu synodu metropolii muntienskiej i dobrużskiej i przekazane synodowi rumuńskiej Cerkwi w celu podjęcia ostatecznej decyzji. „Włączenie św. Kseni do liturgicznego kalendarza rumuńskiej Cerkwi świadczy o jej rosnącym kulcie wśród rumuńskiego narodu” – podkreślono. Niedawno w Rumunii poświęcono pierwszą na świecie cerkiew św. Sofroniusza z Essex.
STANY ZJEDNOCZONE
W Nowym Jorku wznowiono prace przy budowie cerkwi św. Mikołaja
3 sierpnia zwierzchnik arcybiskupstwa patriarchatu konstantynopolitańskiego w USA, arcybiskup Elpidofor (Lambriniadis) poświęcił miejsce budowy świątyni św. Mikołaja, mającej zastąpić cerkiew zniszczoną podczas zamachu terrorystycznego 11 września 2001 roku. W uroczystości uczestniczył gubernator Nowego Jorku, członek Partii Demokratycznej USA, Andrew Cuomo. W 2018 roku arcybiskupa Dymitra, poprzednika arcybiskupa Elpidofora, obwiniono o nieplanowe wydatki z przeznaczonych na budowę cerkwi środków. 4 maja 2019 roku władyka Dymitr, po kilkukrotnych upomnieniach patriarchy Bartłomieja, napisał podanie o dymisję. Środki na budowę cerkwi – pięć milionów dolarów – przeznaczy „Leaderships-100”, charytatywny fundusz greckiej diaspory. Pieniądze zostaną przekazane w dwóch transzach, po 2,5 mln, w 2020 i 2021 roku. Stara cerkiew św. Mikołaja została urządzona w budynku byłej tawerny, którą na początku XX wieku wykupiła grecka wspólnota. Po tragicznym 11 września 2001 Grecy zaczęli zbierać środki na budowę nowej świątyni. Spory dotyczące miejsca jej budowy ciągnęły się do 2008 roku. Kamień węgielny poświęcono w 2014 roku. W cerkiewnym kompleksie znajdzie się też memoriał upamiętniający zabitych 11 września. Cerkiew ma otrzymać status „narodowej świątyni”. Poświęcenie nowej świątyni, zaplanowane na 11 września 2021 roku, ma upamiętniać stulecie greckiego prawosławnego arcybiskupstwa Ameryki.
TURCJA – ROSJA – GRECJA
Monaster Panagia Sumela wyremontowany
Patriarcha konstantynopolitański Bartłomiej 28 lipca podziękował w rozmowie telefonicznej prezydentowi Turcji Tayyipowi Erdoğanowi za odbudowę i otwarcie monasteru Panagia Sumela, poinformowała turecka agencja Anadolu Ajansi, powołując się na administrację prezydenta. Zwierzchnik Fanaru „wyraził zadowolenie z powodu wsparcia i uwagi, jakie turecki przywódca okazał odbudowie monasteru”, a także „złożył muzułmanom życzenia w związku z nadchodzącym świętem Kurban- -bajram”. Wcześniej w monasterze Panagia Sumela w prowincji Trabzon (historyczny Trapezunt) na północnym wschodzie Turcji dobiegł końca kolejny etap prowadzonej od 2015 roku odbudowy. Na fali krytyki, która spadła na Turcję z powodu zamiany Hagii Sophii na meczet, na uroczystości zakończenia prac obecni byli najwyżsi przywódcy kraju. Korzystając z okazji Erdoğan podkreślił, że jego kraj chroni wszystkie obiekty kulturowej spuścizny, także chrześcijańskie. Prezydent Turcji poinformował też, że prawosławni będą mogli odsłużyć tam 15 sierpnia, w dzień Zaśnięcia Matki Bożej, nabożeństwo. Wcześniej służba informacyjna konstantynopolitańskiego patriarchatu donosiła, że w związku z epidemią koronawirusa władze Turcji nie wyraziły na to zgody. Panagia Sumela – Najświętsza z góry Mela, albo monaster Sumela to nieczynny prawosławny monaster konstantynopolitańskiej Cerkwi, wzniesiony na przełomie IV-V wieku na kredowej skale. Od końca IV wieku w monasterze znajdowała się cudowna ikona Bogarodzicy Panagia Sumela, napisana, według tradycji, przez apostoła Łukasza. W 1923 roku, podczas grecko-tureckiej wymiany ludności, ikona został wywieziona przez pontyjskich Greków. Jej święto obchodzone jest 15 sierpnia. Przez kilka wieków monaster Panagia Sumela był świętością nie tylko dla pontyjskich Greków, ale i dla chrześcijan całego świata, jednak władze tureckie niezwykle wrogo odnosiły się do prawosławnych pielgrzymek. Po raz pierwszy stały się one możliwe dopiero w 2007 roku. W 2010 roku ministerstwo kultury i turystyki Turcji na prośbę Fanaru wydało zgodę na przeprowadzenie w monasterze Panagia Sumela pierwszego od 1922 roku nabożeństwa, jednak już we wrześniu 2015 roku, po rozpoczęciu remontu, monaster został zamknięty dla odwiedzających. Te ostatnie doniesienia z Turcji skomentowano w Moskwie. Coroczne nabożeństwa Fanaru w monasterze Panagia Sumela odrodziły się w 2010 roku po wizycie w Turcji patriarchy Kiryła, podkreślił zastępca przewodniczącego wydziału zewnętrznych stosunków cerkiewnych moskiewskiego patriarchatu, o. Nikołaj Bałaszow. – Duża w tym zasługa ruskiej Cerkwi – powiedział w komentarzu dla RIA Novosti. – Prawdę mówiąc, kiedy w 2009 roku temat ten poruszono w trakcie rozmowy zwierzchników obu Cerkwi, patriarcha Bartłomiej wątpił, że uda się otrzymać pozwolenie i nawet obawiał się, że samo podjęcie tej kwestii może spowodować nieprzyjemności ze strony tureckich władz. Jednak nasza strona z całą delikatnością i całą ostrożnością takie rozmowy z tureckimi przedstawicielami przeprowadziła. O. Nikołaj przypomniał, że w 2009 roku zwierzchnik ruskiej Cerkwi odwiedził Stambuł i Ankarę, odbywając rozmowy z wieloma państwowymi działaczami, także Tayyipem Erdoğanem, ówczesnym premierem. Potem zorganizowano trzy pielgrzymki wiernych ruskiej Cerkwi do Trapezuntu, ze zwiedzaniem monasteru Panagia Sumela i w sierpniu 2010 roku władze Turcji pozwoliły na pierwsze nabożeństwo w starożytnej obitieli, na które przyjechały tysiące wiernych z Grecji, Rosji, Ukrainy, Białorusi, Kazachstanu i innych krajów. Nabożeństwo odprawił patriarcha konstantynopolitański Bartłomiej, we współsłużeniu z biskupem podolskim Tichonem z ruskiej Cerkwi.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w E-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
na podst. spzh.news opracowała
Ałła Matreńczyk
