W ramach międzynarodowej sieci Pax Bizantino-Slava we współpracy Akademii Supraskiej i Fundacji Oikonomos, 21 czerwca, w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku odbyło się spotkanie poświęcone książce pt.: „Komentowana bibliografia polskich przekładów piśmiennictwa kręgu Slavia Orthodoxa”. W prezentacji tomu wzięli udział jego autorzy, którzy swą publikację zadedykowali badaczowi i tłumaczowi Aleksandrowi Naumowowi.
We „Wprowadzeniu” autorzy publikacji stwierdzili, że jednym z podstawowych składników historii recepcji piśmiennictwa kręgu Slavia Orthodoxa w Polsce jest rozwijana na przestrzeni wieków twórczość przekładowa, której całościowy opis oraz szczegółowa analiza wymaga zebrania, zaprezentowania i skomentowania danych bibliograficznych na temat istniejących tłumaczeń przedmiotowego piśmiennictwa.
Nowość wydawnicza uwzględnia teksty powstałe i/lub funkcjonujące w kręgu Słowiańszczyzny obrządku wschodniego między schyłkiem IX a XXI wiekiem, które zostały przełożone na język polski z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, oraz różnych późniejszych redakcji (odmian lokalnych) języka cerkiewnosłowiańskiego. Opisem objęto zarówno utwory, których autorstwo jest możliwe do określenia, jak i piśmiennictwo anonimowe, które podzielono na trzy części: teksty liturgiczne i euchologiczne, nieliturgiczna poezja i proza oraz zabytki prawne i dokumenty.
W książce zamieszczono bibliografię przekładów z języka cerkiewnosłowiańskiego na język polski w źródłach drukowanych od XVI do początku XIX wieku. W tym celu sprawdzono około trzysta starodruków, należących przede wszystkim do nurtu polemiki religijnej i literatury historycznej. Zdecydowana większość tłumaczeń to krótkie, kilkuwersowe fragmenty, wykorzystywane jako argumentacja w polemice wyznaniowej lub sporze politycznym.
Publikacja zawiera rozdział „Studia szczegółowe”, który nie stanowi pełnej syntezy, lecz przedstawia wybrane aspekty funkcjonowania przekładów. Ukazano w nim m.in. twórczość translatorską Aleksandra Naumowa, Ryszarda Kałużnego, o. Stanisława Stracha, o. Henryka Paprockiego.
Pozycja wydawnicza jest wynikiem grantu otrzymanego z Narodowego Centrum Nauki zatytułowanego „Recepcja piśmiennictwa oraz literatury ludowej kręgu Slavia Orthodoxa w Polsce – historia i bibliografia twórczości przekładowej”. Jego realizacja była pracą zespołową slawistów z różnych ośrodków w Polsce.
Podstawowym celem autorów publikacji, Agaty Kaweckiej, Małgorzaty Skowronek i Ivana Petrova z Uniwersytetu Łódzkiego, Izabeli Lis-Wielgosz z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Jana Stradomskiego z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, było poznanie i zarysowanie dziejów recepcji szeroko pojętej literatury cerkiewnosłowiańskiej na bazie istniejących przekładów w języku polskim. Intencją było ułożenie bibliograficznego katalogu ilustrującego historię tłumaczonej w Polsce prawosławnej literatury słowiańskiej, czyli literatur: starobułgarskiej, staroserbskiej, staroruskiej, a także twórczości ludowej Słowian południowych i wschodnich. Zasadniczym efektem przeprowadzonych prac jest dokumentacja oraz omówienie kontekstu dziejów recepcji literatury cerkiewnosłowiańskiej, historii tłumaczonych tekstów na język polski. Należy wyrazić słowa szczerego uznania autorom bibliografii, czyli cenionym slawistom, językoznawcom i literaturoznawcom, za rzetelne i skrupulatne opracowanie publikacji naukowej, która wypełnia istotną lukę w badaniach nad translatorską recepcją piśmiennictwa prawosławnych Słowian w Polsce.
Agata Kawecka, Izabela Lis-Wielgosz, Ivan N. Petrov, Małgorzata Skowronek, Jan Stradomski, Komentowana bibliografia polskich przekładów piśmiennictwa kręgu Slavia Orthodoxa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2021, ss. 482.
Andrzej Charyło
fot. wydawnictwo.uni.lodz.pl, autor
