Issa Dżihad Dżirdżis. Tak – w uproszczonej polskiej transkrypcji – nazywał się prawosławny syryjski migrant, który zmarł na polsko-białoruskiej granicy. Wiemy o nim niewiele, ale na pewno stał się postacią symbolem. Najważniejsza jest jednak pamięć o nim i jego bliskich.
Pochodził z arabskiej prawosławnej rodziny zamieszkałej w wiosce Al-Bijja, położonej około trzydziestu kilometrów od jednego z największych miast Syrii – Hamy. Miejscowość liczy około półtora tysiąca mieszkańców, znajdują się w niej dwie cerkwie prawosławne, jedna o wielowiekowym rodowodzie Najświętszej Bogarodzicy oraz nowsza Przemienienia Pańskiego, a także jeden meczet. W Al-Bijja znajdują się ruiny innych cerkwi, które świadczą, że miejscowość od niemalże dwóch tysięcy lat nieprzerwanie zamieszkują chrześcijanie. Issa urodził się tutaj 1 stycznia 1997 roku, należał do parafii Przemienienia Pańskiego. W arabskiej tradycji imię nadaje się arabskie – rzadko po jakimś świętym – ale patrona wybierają rodzice przy chrzcie. Nie wiemy jednak, jakiego świętego patrona miał Issa. Jego imię jednak jest bardzo wymowne. „Issa” – czyli „Jezus”, ale w odniesieniu do człowieka, bowiem do Chrystusa jest to Jasu. „Dżihad” – słowo obecnie kojarzone z islamem, ale jak najbardziej używane w chrześcijaństwie – to duchowa walka i wysiłek, jego słowiańskim odpowiednikiem jest podwig. Zapewne tak nazywał się jego ojciec, bo drugi człon imienia to zazwyczaj albo przydomek, albo właśnie imię ojca. Trzeci człon to nazwisko rodowe – tu akurat jest wskazanie na św. Jerzego. Prawdopodobnie sławniejszy przodek rodu nazywał się Dżirdżis, czyli Jerzy.
Hama i jej okolice to także pewien symbol w Syrii. Miasto o starożytnym rodowodzie, wielokrotnie występujące na kartach Pisma Świętego, począwszy od Księgi Rodzaju (Rdz 10,18) jako stolica Kananejczyków przybyłych tu wcześniej z Półwyspu Arabskiego. Potem regionem rządziły władze z różnych ludów. Region szybko przyjął chrześcijaństwo, jak i reszta Syrii. Najazd muzułmański w VII wieku zatrzymał rozwój lokalnego chrześcijaństwa, ale mimo islamskich rządów wyznawcy Chrystusa nigdy stąd nie zniknęli. XX i XXI wiek to ciąg tragicznych wydarzeń dla miasta i okolicznych miejscowości: powstanie roku 1925 przeciwko Francuzom, powstanie 1964 muzułmanów-sunnitów przeciwko panarabskiej partii Baas, 1981 – pierwsza masakra Hamy, 1982 – druga masakra Hamy, 2011 – oblężenie Hamy w ramach wojny domowej w Syrii.
Każde z tych wydarzeń to setki a czasem tysiące zabitych i zniszczone życie wielu rodzin. Jednocześnie to właśnie w XX wieku Hama stała się ważnym ośrodkiem konserwatywnych muzułmanów sunnickich. Mimo tego w mieście przetrwała mniejszość chrześcijańska – jej większość stanowią prawosławni – a okoliczne wsie i miasteczka także zamieszkiwane są przez prawosławnych, w niektórych miejscowościach stanowią większość. Wszystkie parafie z tego regionu znajdują się w ramach metropolii Hamy – jednej z sześciu diecezji prawosławnego patriarchatu antiocheńskiego na terenie Syrii.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w e-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
Dominika Kovačević
fot. facebook.com/Albyah.Village/photo
