Białoruś
Stanął pomnik metropolity Filareta
Uroczyste odsłonięcie pomnika metropolity Filareta, pierwszego patriarchalnego egzarchy całej Białorusi, odbyło się w Mińsku na Radonicę, 3 maja. Monument z brązu stanął przy głównym wejściu do soboru Świętego Ducha, w którym władyka rozpoczął arcypasterskie służenie na Białej Rusi.Na pomniku metropolita, w mantii i kłobuku, lewą ręką opiera się o posoch, a prawą krzyżem św. Eufrozyny Połockiej błogosławi mieszkańców Mińska.
Nad powstaniem rzeźby pracował zespół pod kierownictwem rzeźbiarza Andreja Chocianowskiego.
Metropolita Filaret kierował białoruskim egzarchatem 35 lat, okres ten zapisał się w historii prawosławia złotymi zgłoskami.
Reaktywowano stare i utworzono nowe prawosławne diecezje. Otwarto 24 żeńskie i dziesięć męskich monasterów. Kilkukrotnie wzrosła liczba parafii prawosławnych, założono setki nowych, odrestaurowano wiele zniszczonych cerkwi i budynków cerkiewnych.
Białoruska Cerkiew Prawosławna kanonizowała wielu lokalnych świętych.
Do kalendarza liturgicznego wprowadziła obchody Soboru Świętych Białoruskich oraz Soboru Nowych Męczenników i Wyznawców Ziemi Białoruskiej.
Do ożywienia duchowego przyczyniło się reaktywowanie Seminarium Duchownego oraz otwarcie Akademii Teologicznej w Mińsku. Powstały też inne placówki teologiczne – szkoły teologiczne w Mińsku, Słonimiu i Orszy, szkoła dzwonników, szkoła katechizatorów. W Witebsku otwarto seminarium duchowne, powołano wydział teologiczny, który z czasem przekształcił się w Instytut Teologiczny Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego.
Dobrze rozwinęła się działalność wydawnicza i edukacyjna.
Tradycją stały się coroczne fora i konferencje z udziałem teologów, inteligencji, przywódców religijnych Białorusi, Rosji, Ukrainy, bliskiej i dalekiej zagranicy oraz przedstawicieli władz państwowych.
Metropolita Filaret zainicjował badania cerkiewne nad historią prawosławia na Białorusi, pobłogosławił prace nad tłumaczeniem Pisma Świętego na współczesny białoruski.
Władyka brał czynny udział w opracowaniu projektu ustawy „O wolności sumienia i organizacji religijnych ”, w jej nowej wersji znalazło się sformułowanie o „decydującej roli Cerkwi prawosławnej w rozwoju duchowych, państwowych i kulturowych tradycji białoruskiego narodu”.
Zawarte w 2003 roku porozumienie o współpracy między Republiką Białorusi a Białoruską Cerkwią Prawosławną, które stworzyło podwaliny pod stosunki Cerkiew – państwo w tym kraju, nie ma analogii na całym postsowieckim obszarze.
Przełomowym wydarzeniem najnowszej historii Cerkwi na Białorusi było odtworzenie Krzyża św. Eufrozyny Połockiej. Poświęcona w 1997 roku świętość stała się symbolem duchowego odrodzenia białoruskich ziem.
Decyzja o wzniesieniu w stolicy pomnika, uwieczniającego zmarłego egzarchę, zapadła w lutym 2021 roku, konkurs na monument arcypasterza ogłoszono cztery miesiące później. Zgłoszono jedenaście prac, zwycięski projekt wybrano w tajnym głosowaniu.
Czarnogóra
Wizyta patriarchy Porfiriusza
Tysiące wiernych, zgromadzonych 10 maja na placu przed cerkwią św. Jerzego w Pljevlje, powitały zwierzchnika Serbskiej Cerkwi Prawosławnej, który przybył z arcypasterską wizytą do Czarnogóry.
Patriarcha Porfiriusz podkreślił, że ważne jest, aby każdy Serb pamiętał o swoim pokrewieństwie ze św. Sawą. – Tylko gdy wiemy, kim jesteśmy i skąd pochodzimy, gdy wiemy, że naszym fundamentem jest św. Sawa, nasza narodowość i serbska egzystencja nabiorą pełnej miary i znaczenia – powiedział.
Podczas wizyty towarzyszył mu metropolita Czarnogóry i Przymorza Joanicjusz.
12 maja patriarcha Porfiriusz przybył do Nikšić, tam, w dzień św. Wasilija Ostrogskiego, wziął udział w uroczystym krestnym chodzie oraz przewodniczył nabożeństwu, w którym, oprócz biskupów serbskich uczestniczył także metropolita Korfu Nektariusz (grecka Cerkiew).
Procesja z udziałem wielu duchownych i mnichów, dziesiątków tysięcy wiernych oraz władz miasta wiodła od soboru św. Sawy do głównego placu Nikšić, gdzie zanoszono modlitwy o zdrowie i zbawienie zebranych i ich bliskich, mieszkańców miasta oraz całego świata.
– Wszystkie narody powinny się cieszyć, Chrystus bowiem zmartwychwstał dla naszego zbawienia, zmartwychwstał dla wszystkich ludzi, dla każdego człowieka, niezależnie od jego narodowości i od tego jak modli się do Boga – powiedział hierarcha.
Podczas poprzedniej wizyty patriarchy w Czarnogórze nacjonaliści zorganizowali bójki z policją, zabarykadowali drogę kamieniami i oponami, protestując przeciwko intronizacji metropolity czarnogórskiego i primorskiego Joanicjusza oraz wizyty zwierzchnika serbskiej Cerkwi. Wówczas obaj hierarchowie mogli dostać się do monasteru w Cetinje tylko helikopterem i z pomocą sił specjalnych. Ale pomimo tych zajść tysiące ludzi wyszło na ulice Podgoricy, by powitać patriarchę i poprzeć wybór metropolity Joanicjusza.
Święta Góra Atos
Remonty monasterów
Dwanaście monasterów Świętej Góry Atos zostanie odrestaurowanych do grudnia 2023 roku. Remont przebiegnie w ramach programu „Infrastruktura transportowa, środowisko naturalne i stały rozwój w latach 2014 – 2020”, wartość prac przewyższy 18,5 miliona euro.
Prace remontowe i restauracyjne obejmą Wielką Ławrę, monastery Watopedi, Zografu, Iwiron, św. Pantelejmona. Zostaną także odrestaurowane świątynie i budynki monasteru Simonopetra, Filoteu, Kseropotamu, Pantokratora, św. Pawła, Grigoriu, Esfigmenu.
Turcja
Hagia Sophia na paszporcie
Wizerunek meczetu Hagia Sophia pojawi się na głównej stronie najważniejszego dokumentu obywateli Turcji, powiedział w przemówieniu do narodu prezydent Recep Tayyip Erdoğan. Według niego tureckie paszporty staną się jednymi z najlepiej zabezpieczonych na świecie. Na kartach głównego dokumentu obywateli Turcji znajdą się wizerunki pałacu Topkapi, meczetu Hagia Sophia oraz pierwszego budynku parlamentu (odpowiednio pierwsza, środkowa i ostatnia strona).
Przypomnijmy, że Hagia Sophia, zbudowana w VI wieku przez cesarza Justyniana, najsłynniejsza świątynia chrześcijańska, zamieniona na meczet w 1453 roku po zdobyciu Konstantynopola przez Turków, decyzją rządu tureckiego w 1934 roku stała się muzeum.
W lipcu 2020 roku prezydent Recep Tayyip Erdoğan nakazał nadać świątyni status meczetu i otworzyć ją dla kultu muzułmańskiego.
USA
Metropolita Hilarion nie żyje
16 maja 2022 roku, po długiej chorobie, spoczął w Panu zwierzchnik Rosyjskiej Cerkwi za Granicą, metropolita Ameryki Wschodniej i Nowego Jorku Hilarion.
„Zwierzchnik Rosyjskiej Cerkwi za Granicą zmarł w jednym ze szpitali w Nowym Jorku. Biskup Manhattanu Nicholas, wikariusz diecezji wschodnioamerykańskiejm odsłużył przy łóżku zmarłego Kanon po odłączeniu duszy od ciała” – napisano w specjalnym oświadczeniu
Metropolita Hilarion (w świecie Igor Kaprał) urodził się w 1948 roku w Kanadzie. W 1967 wstąpił do Seminarium Teologicznego Świętej Trójcy w Jordanville w USA.
10 grudnia 1984 został wyświęcony na biskupa Manhattanu, wkrótce objął stanowisko zastępcy sekretarza Synodu Biskupów.
20 czerwca 1996 roku hierarcha został mianowany na katedrę Sydney i Australijsko-Nowozelandzką z podniesieniem do godności arcybiskupa.
Po śmierci metropolity Ławra w marcu 2008 roku pełnił obowiązki przewodniczącego Synodu Biskupów Rosyjskiej Cerkwi za Granicą. 13 maja 2008 roku na Soborze Biskupów Rosyjskiej Cerkwi za Granicą został wybrany na przewodniczącego Synodu Biskupów.
W 2007 roku arcybiskup Hilarion wszedł w skład delegacji podpisującej akt zjednoczenia Ruskiej Cerkwi za Granicą z Ruską Cerkwią. Oto zapisane na kilka dni przed śmiercią jego wspomnienia:
„W listopadzie 2003 roku oficjalna delegacja Ruskiej Cerkwi za Granicą po raz pierwszy odwiedziła Rosję. Chociaż nie brałem bezpośredniego udziału w dyskusjach o zjednoczeniu, miałem szczęście być w jej składzie. Jestem pewien, że to właśnie ta podróż rozpoczęła cały proces – poznaliśmy się i uznaliśmy, że nadszedł czas na negocjacje. Powiedziałbym nawet, że było to błogosławieństwo.
Poczułem wtedy radość i satysfakcję, że nastąpiła zmiana w tej kwestii. Zaczęliśmy ze sobą rozmawiać i ostatecznie podjęliśmy decyzję do przyjęcia przez wszystkich. Oczywiście był opór w naszej Cerkwi. Ludzie nie mieli zaufania do patriarchatu moskiewskiego. Uważali, że jest za wcześnie na zjednoczenie i że niektórym biskupom nie można ufać, m.in. metropolicie Kiryłowi, obecnemu patriarsze. Wielu uważało, że jest bardzo mądry i może przechytrzyć wszystkich. Patriarcha w istocie jest bardzo inteligentną osobą, która doskonale potrafi wyrażać swoje poglądy. I myślę, że odegrał dużą rolę w negocjacjach. To samo mógłbym powiedzieć o innych biskupach, a w szczególności o naszym metropolicie Berlina i Niemiec Marku, jednym z najważniejszych uczestników negocjacji.
Kiedy w maju 2007 ponownie przyjechaliśmy do Moskwy, aby podpisać akt o zjednoczeniu, byłem bardzo podekscytowany. Czułem, że odbywa się historyczne wydarzenie – w końcu udało się osiągnąć porozumienie między dwiema częściami Ruskiej Cerkwi Prawosławnej i mogliśmy stać się jednym, porozumiewać ze sobą.
Przez ostatnich piętnaście lat nigdy nie miałem nawet cienia wątpliwości co do słuszności podjętej wówczas decyzji. Pozwoliła ona przezwyciężyć istniejący od wielu dziesięcioleci podział między emigracją rosyjską a prawosławiem w Rosji.To ogromne osiągnięcie, które pozwoliło ruskiej Cerkwi ponownie stać się jednością.
Minione piętnaście lat były latami radości. (…) Nawet jeśli pojawiły się jakieś problemy, wiedziałem, że wtedy zrobiliśmy wszystko jak należy”.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w e-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
na podst. spzh.news, sobor.by
pravoslavie.ru, church.by
oprac. Ałła Matreńczyk
fot. sobor.by, spzh.news
