Gruzja
Święto stu tysięcy gruzińskich męczenników
13 listopada Gruzińska Cerkiew Prawosławna wspomina 100 tysięcy gruzińskich męczenników, pomordowanych przez Chorezmianów w 1227 roku. Co roku w tym dniu wierni gromadzą się na modlitwie na moście Metekhi w Tbilisi. Tegorocznej Liturgii przewodniczył locum tenens patriarchy, metropolita Senaksiki i czchorockuski Szio.
W 1227 roku sułtan Jalal-Ed-Din zdobył Tbilisi. Nakazał z katedry Sioni wynieść ikony i ułożyć je na moście na rzece Mtkwari (Kura), a mieszkańcom przejść po świętych wizerunkach na drugą stronę. Tym, którzy wyrzekliby się chrześcijaństwa i zbezcześcili ikony, obiecywano życie, tym, którzy odrzucili ten warunek, obcinano głowy.
„Sto tysięcy Gruzinów weszło na most i ani jeden nie przeszedł na drugą stronę, bo nikt nie zdradził swojej wiary” – donoszą stare kroniki. Most, na którym stracono męczenników, dawno został zniszczony, a poziom wody w rzece podniósł się o dziewięć metrów. W 2011 roku na podporach starego mostu zbudowano nową cerkiew pod wezwaniem Stu Tysięcy Męczenników. Świątynia jest bardzo mała i może pomieścić tylko kilka osób.
Jerozolima
Wersety Psalmu na skale
Dwa nieco zmienione wersety z psalmu 86 (85) odkryli na skale podczas wykopalisk na Pustyni Judzkiej archeologowie z Hebrajskiego Uniwersytetu w Jerozolimie.
Czterotygodniowymi wykopaliskami na terenie ruin starożytnej twierdzy Hyrkania (położonej na szczycie wzgórza, szesnaście kilometrów na południowy wschód od Jerozolimy) kierowali Oren Gutfeld i Michał Haber z jerozolimskiej uczelni we współpracy z uniwersytetem w USA i amerykańską organizacją archeologiczną.
Podczas prac zespół skupił się na dwóch kluczowych obszarach twierdzy. Na południowo-wschodnim krańcu odkryto odcinek górnej części linii obwarowań, datowany na około I lub II wiek p.n.e. Na północno-wschodnim krańcu archeolodzy usunęli głęboką warstwę kamieni budowlanych, które zapadły się z górnego piętra do wydłużonego piwnicznego pomieszczenia. Tam, na leżącym na podłodze dużym kamieniu natrafili na wersety, zapisane czerwoną farbą z krzyżem u góry.
Inskrypcja została sporządzona w koine, nieco uproszczonym w porównaniu do klasycznego, powszechnie używanym języku greckim, w którym napisano prawie cały Nowy Testament.
Tekst odczytał epigrafik, dr Avner Ecker z Uniwersytetu Bar-Ilan (w Ramat Gan w Izraelu). Okazało się, że są to nieco zmienione dwa pierwsze wersety Psalmu 86 (85), zwanego też „modlitwą Dawida”.
Napis głosi: „Jezu Chryste, zachowaj mnie, bo jestem biedny i potrzebujący”, zaś wersety psalmu brzmią następująco: „Nakłoń, Panie, ucha swego i wysłuchaj mnie, bo jestem biedny i nędzny. Ratuj duszę moją, bo Cię czczę, wybaw, Boże mój, sługę Twojego, który Tobie ufa”.
„Psalm 86 (85) był w starożytności jednym z najpopularniejszych psalmów, używanych w nabożeństwach chrześcijańskich. Zajmuje ważne miejsce w tekście masoreckim jako modlitwa szczególna i jedna z najczęściej czytanych podczas chrześcijańskich nabożeństw. Tak więc mnich (być może założyciel monasteru) nakreślił krzyż i napisał słowa modlitwy, które dobrze znał” – czytamy w oświadczeniu Avnera Eckera.
Z kolei Oren Gutfeld przyznał, że po raz pierwszy w życiu odnaleziono cytat z Psałterza, wyryty na ogromnym kamieniu budowlanym. „To niezwykle rzadkie i wyjątkowe znalezisko – coś więcej niż tylko napis”.
Jak zauważył Ecker, błędy składniowe w inskrypcji wskazują, że „grecki nie był językiem ojczystym autora tych wersów. Pochodził z tego obszaru – być może był nawet jego mieszkańcem – i mówił jednym z języków semickich”.
Archeolodzy odkryli w tym miejscu kolejny napis, lecz nie udało się go jeszcze rozszyfrować.
Twierdza Hyrkania najprawdopodobniej została zbudowana w drugim lub pierwszym wieku p.n.e. przez władcę Hasmoneuszy Jana Hyrkanusa lub jego syna Aleksandra Janneusza. W ruinach Hyrkanii w 492 roku mnich, o. Sabbas, założył monaster Kastelion. Po islamskim podboju tych ziem w VII wieku mnisi nadal nieśli tu podwig, opuścili to miejsce na początku IX wieku.
Obecnie prowadzone wykopaliska są pierwszymi pracami archeologicznymi w tym miejscu. Kolejne są planowane na początek 2024 roku.
Liban
Cerkiew antiocheńska przywróciła łączność z Cerkwią jerozolimską
Synod Antiocheńskiej Cerkwi Prawosławnej podjął decyzję o przywróceniu łączności z patriarchatem jerozolimskim, przerwanej ze względu na spór dotyczący jurysdykcji nad terytorium Kataru. Powołał specjalną komisję do rozwiązania tej kontrowersyjnej kwestii. Decyzja jest związana z trudną sytuacją, w jakiej znalazła się Cerkiew jerozolimska podczas działań wojennych w Izraelu i Strefie Gazy.
„W związku z tym, że obecne okoliczności wymagają wzmożonej modlitwy i współpracy, Święty Synod podjął decyzję o przywróceniu przerwanej łączności cerkiewnej z patriarchatem jerozolimskim i polecił specjalnej komisji nawiązanie kontaktu z braćmi w patriarchacie jerozolimskim w celu rozwiązania cerkiewnego sporu o jurysdykcję cerkiewną nad Katarem” – czytamy w komunikacie po posiedzeniu Synodu.
Poinformowano także, że Cerkiew Antiochii wyśle delegację do stolicy Jordanii, Ammanu, aby „wesprzeć wiernych patriarchatu jerozolimskiego w tych trudnych i fatalnych okolicznościach”.
W Ammanie znajduje się duże duchowe centrum Jerozolimskiej Prawosławnej Cerkwi.
Podczas posiedzenia Synodu patriarcha Antiochii Jan X rozmawiał telefonicznie z doradcą patriarchy jerozolimskiego Teofila III i „wyraził pełne poparcie Cerkwi Antiochii w związku z niesprawiedliwym i barbarzyńskim atakiem na monaster św. Porfiriusza w Gazie”.
Patriarcha antiocheński Jan poprosił o przekazanie patriarsze Teofilowi wyrazów „solidarności, wsparcia, a także kondolencji z powodu utraty naszych braci”.
Rumunia
Kanonizacja ojca „rumuńskiego cerkiewnego śpiewu”
Synod Rumuńskiej Cerkwi Prawosławnej pod przewodnictwem patriarchy Daniela 25 października kanonizował protopsaltesa (dyrygenta chóru) Makarego (żyjącego w latach około 1770-1836), znanego jako „ojciec rumuńskiej muzyki cerkiewnej”, ustanawiając jego liturgiczne wspomnienie na 31 sierpnia – podaje agencja informacyjna Bazylica. Synod zatwierdził tekst jego żywotu, akatystu, a także ikonę.
Synod zatwierdził także propozycję metropolii besarabskiej, aby rozpocząć proces kanonizacji archimandryty, starca i wyznawcy wiary Herakliusza (Flocha; 1893-1964), więźnia gułagu, który niósł posługę na terenie Mołdawii.
Św. Makary, dyrygent chóru metropolii bukareszteńskiej, był najsłynniejszym nauczycielem muzyki w tamtych czasach i wielkim kompozytorem muzyki cerkiewnej. Urodził się we wsi Perietsi (okręg Jałomica) około 1770 roku.
Od dzieciństwa kochał Cerkiew i od najmłodszych lat uczył się śpiewać.
Z czasem wraz z siostrą Justyną zdecydowali się przyjąć postrig, św. Makary wstąpił do monasteru Kalderushani.
Słysząc o jego talencie wokalnym, metropolita Dosyteusz sprowadził go do Bukaresztu i wysłał do seminarium św. Sawy, a z czasem wyświęcił na hieromnicha.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w e-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
na podst. spzh.news
pravoslavie.ru, church.by
oprac. Ałla Matreńczyk
fot. prawoslavie.ru
