2023 rok został ogłoszony przez sejmik województwa podlaskiego Rokiem Kodeksu Supraskiego. Arcybiskup białostocki i gdański Jakub powołał komitet organizacyjny Roku i przewodniczy mu. Tworzą go także Agata Puchalska, reprezentująca urząd marszałkowski, o. Jarosław Jóźwik, kanclerz Akademii Supraskiej, (koordynator projektu), Magdalena Żdanuk, prezes Fundacji Oikonomos, (sekretarz) oraz członkowie – konsul honorowy Bułgarii w Białymstoku Witold Karczewski, prof. Aleksander Naumow i o. prof. Marek Ławreszuk.
Kodeks Supraski jest znany w słowiańskim świecie i daleko poza nim. Należy do największych skarbów chrześcijańskiej kultury światowej. Jest to rękopis, który powstał ponad tysiąc lat temu w państwie bułgarskim jako efekt działalności najbliższych uczniów św. św. Cyryla i Metodego, uznanych za apostołów Słowian i współpatronów Europy.
– Jest wyjątkowym pomnikiem piśmiennictwa Słowian z czasów pierwszego tysiąclecia niepodzielonego Kościoła. Niedługo po powstaniu został przeniesiony na ziemie polsko-litewskie i około pięciuset lat temu trafił do biblioteki monasteru w Supraślu – mówi prof. Aleksander Naumow – stanowiąc swoistą ozdobę bogatej biblioteki monasterskiej. Był często wykorzystywany.
Dynamiczny rozwój sztuki drukarskiej w Wielkim Księstwie Litewskim, potem na ziemiach ruskich Rzeczypospolitej, odsunął Kodeks w zapomnienie.
I oto równo dwieście lat temu, latem 1823 roku, o. Michał Bobrowski, profesor Uniwersytetu Wileńskiego, pionier slawistycznych badań archeologicznych w Bibliotece Watykańskiej, włączył zabytek do światowego obiegu naukowego. Otworzył w ten sposób nową kartę w badaniach nad historią i rozwojem języków słowiańskich oraz nad dorobkiem kulturowym Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
O. Michał Bobrowski urodził się w Wólce Wygonowskiej, dziś znajdującej się w gminie Orla. Tam na cmentarzu obok cerkwi znajdziemy jeszcze grób jego matki Anny z Krupińskich, z kamiennym pomnikiem.
Podczas badań Kodeks podzielono na trzy części, dziś przechowywanych w trzech bibliotekach – 151 kart w Bibliotece Narodowej w Polsce, 118 w bibliotece w Lublanie (Słowenia) i 18 w bibliotece w Petersburgu.
Polska część Kodeksu została wywieziona w latach wojny do Niemiec. Odnalazła się w 1962 roku w Stanach Zjednoczonych. Dzięki zabiegom amerykańskiej Polonii, w lipcu 1968 roku wróciła na statku Batory do kraju.
W 2007 roku Kodeks został wpisany na listę Pamięci Świata UNESCO.
Komitet organizacyjny Roku Kodeksu Supraskiego zaproponował bardzo bogaty program (jest to projekt) potrójnego jubileuszu księgi – około 1000-lecia jej powstania, około 500-lecia umieszczenia w supraskim monasterze i 200-lecia jej odnalezienia.
Otwarcie obchodów miałoby miejsce 21 maja, w parafialne święto św. Mikołaja Cudotwórcy, w katedralnej cerkwi w Białymstoku. Towarzyszyłoby mu otwarcie wystawy dotyczącej Kodeksu, prezentowanej na parkanie cerkwi, potem przeniesionej do Supraśla. Zamknięcie obchodów przewidziano na 25 listopada/8 grudnia, na dzień św. Klimenta Ochrydzkiego. Wystawie w Supraślu będzie towarzyszyć inna wystawa, pokazująca na fotografiach najstarsze zbiory biblioteki supraskiej z pierwszej połowy XVI wieku. Wystawę opracuje prof. Aleksander Naumow, sięgając do zdjęć rękopisów, zawartych w książce o supraskich zbiorach prof. Antoniego Mironowicza.
Jarosław Charkiewicz ma wydać książkę „Święta i święci Kodeksu Supraskiego”.
Będzie i ukłon w stronę najmłodszych! Ma powstać książka dla dzieci o Kodeksie z tekstem Anety Prymaki, ilustracjami prof. Małgorzaty Dmitruk i projektem prof. Ryszarda Kajzera. Mocna ekipa.
(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w e-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)
Anna Radziukiewicz
fot. autorka
