Home > Artykuł > Najnowszy numer > Rok Kodeksu Supraskiego

Rok 2023, na wniosek arcybiskupa białostockiego i gdańskiego Jakuba, został ogłoszony przez marszałka sejmiku województwa podlaskiego Rokiem Kodeksu Supraskiego, po uprzednim zaakceptowaniu propozycji przez radnych sejmiku wojewódzkiego. Patronat honorowy nad obchodami Roku objął prezydent Rzeczypospolitej Andrzej Duda, a partnerem strategicznym jest województwo podlaskie. 21 czerwca w bibliotece Akademii Supraskiej odbyła się konferencja prasowa na temat tego wydarzenia. W konferencji wziął udział arcybiskup Jakub, biskup supraski Andrzej, marszałek województwa podlaskiego Artur Kosicki, kanclerz Akademii Supraskiej o. Jarosław Jóźwik, konsul honorowy Bułgarii Witold Karczewski, slawista prof. Aleksander Naumow, prezes Fundacji Oikonomos, sekretarz komitetu obchodów Roku Magdalena Żdanuk, dyrektor departamentu kultury urzędu marszałkowskiego Agata Puchalska. Przybył poseł Eugeniusz Czykwin i radni sejmiku województwa podlaskiego – Sławomir Nazaruk i Mikołaj Janowski.

Kodeks to rękopis, zabytek piśmiennictwa słowiańskiego stworzony w języku starocerkiewnosłowiańskim, pochodzący z Bułgarii, napisany na początku XI wieku. Minęło dziesięć stuleci od jego stworzenia, pięć od czasu, gdy trafił do monasteru w Supraślu, w dokładnie nie znanych okolicznościach – mówił władyka Jakub. I ostatnia data, którą znamy dokładnie – 200 lat temu odkrył Kodeks ks. Michał Bobrowski i zaprezentował go światu. Podzielił rękopis, w celach badawczych, na części. Dlatego dziś rękopis jest przechowywany w trzech różnych miejscach – największa część w Bibliotece Narodowej w Warszawie i dwie pozostałe w bibliotekach w Lubljanie i Petersburgu.

Wspomniał władyka o najnowszych, XX-wiecznych losach rękopisu – jego zaginięciu i tajemniczym wywiezieniu do Stanów Zjednoczonych, ponownym odkryciu i triumfalnym powrocie na statku „Batory” do Polski. Stwierdził, że rok 2023 jest bardzo odpowiedni do tego, by przypomnieć o tym rękopisie, tak ważnym i dla Cerkwi i regionu, świadczącym o kontaktach, jakie miały miejsce już pięć wieków temu między Supraślem a Bałkanami i trwają nadal. Zauważył, że możemy być dumni z tego, że istnieje taki rękopis, będący dowodem na to, że Supraśl już w XVI wieku był silnym ośrodkiem duchowym i intelektualnym.

– Cieszę się, że marszałek, zarząd województwa i radni jednogłośnie zadecydowali, że ten rok jest Rokiem Kodeksu Supraskiego.

Podziękował wszystkim, który włączyli się w obchody Roku.

– To bardzo ważna dla naszego regionu inicjatywa – stwierdził Artur Kosicki. – Marzeniem moim jest, by choć na dzień – dwa wypożyczyć Kodeks ze zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie i pokazać go podczas międzynarodowej konferencji, która odbędzie się we wrześniu w Białymstoku w Pałacu Branickich i w Supraślu. Dodał, że jeśli w czasie pandemii covid-19 udało się zarządowi województwa sprowadzić Święty Ogień z Jerozolimy, to może i uda się sprowadzić Kodeks, który oczywiście jest dostępny w różnych wydaniach, także w formie elektronicznej.

– Bardzo się cieszę, że znalazłem się w 2020 roku tutaj w Supraślu i że możemy świętować wydarzenia, związane z piśmiennictwem słowiańskim i alfabetem cyrylickim – mówił Aleksander Naumow. – Głagolicy nie używamy, a i cyrylica w naszym kręgu cywilizacyjnym coraz bardziej odchodzi w zapomnienie, zwłaszcza z powodu powszechności internetu, donoszącego treści w łacince. Dlatego tym bardziej powinniśmy pamiętać o cyrylickim dziedzictwie. A Kodeks Supraski jest cyrylicki, to największy objętościowo kodeks pisany cyrylicą. Cyrylica jest naszym wspólnym dziedzictwem. Bułgarzy są dumni z tego, że wprowadzili cyrylicę na euro, banknoty Unii Europejskiej, choć ta waluta nie jest w obiegu w ich kraju.

– Cyrylica jest dowodem na wysokiej klasy kulturę chrześcijańską w ogóle, wschodniego chrześcijaństwa w szczególności, świadczy też o ciągłości tej kultury. I chociaż było mnóstwo zmian jurysdykcyjnych i politycznych, to alfabet, chrześcijańska duchowość, trwają ponad granicami i nasze ludzkie podziały nie sięgają nieba.

Wskazał profesor na serię Biblioteczki Akademii Supraskiej. W jej ramach wydano książki o św. Mikołaju, o Franciszku Skorynie, w przygotowaniu jest opracowanie „Święta i święci Kodeksu Supraskiego”, nad którą pracuje Jarosław Charkiewicz.

O Kodeksie Supraskim trzeba mówić – uważa profesor, ponieważ ludzie kojarzą go często z kodeksem prawnym, cywilnym, karnym, a to jest zbiór kazań i żywotów świętych których pamięć przypada na marzec, kiedy trwa Wielki Post, ale bywa że i Wielki Tydzień, i Wielkanoc. Są tu zgromadzone kazania na ten okres i krąg wielkotygodniowy i paschalny.

– To jest bardzo dobra, ciekawa literatura – teksty z trzeciego, czwartego, piątego wieku pisane pięknym językiem. Myślę, że ten Rok będzie sprzyjać wzrostowi zrozumienia dla tego rękopisu.

(ciąg dalszy dostępny w wersji drukowanej lub w e-wydaniu Przeglądu Prawosławnego)

Anna Radziukiewicz, fot. autorka